आजच्या काळात, वाढत्या प्रदूषणामुळे आणि ऊर्जा संकटामुळे नवनवीन उपाय शोधणे गरजेचे झाले आहे. त्यातच सौरऊर्जेचा वापर हा पर्यावरणपूरक आणि खर्चिक दृष्टिकोनातून महत्त्वाचा पर्याय ठरतो आहे. सोलर रूफटॉप म्हणजेच आपल्या घराच्या किंवा इमारतीच्या छतावर सोलर पॅनल्स बसवून सूर्याच्या प्रकाशातून विजेची निर्मिती करणे. हा पर्याय पर्यावरणास पूरक असून ऊर्जा बचतीसाठी अत्यंत फायदेशीर ठरतो. चला तर मग, सोलर रूफटॉप कसे कार्य करते आणि त्याचा उपयोग कसा करावा याची सविस्तर माहिती जाणून घेऊया.
सोलर रूफटॉप म्हणजे काय?
सोलर रूफटॉप ही अशी प्रणाली आहे ज्यात घराच्या छतावर सोलर पॅनल्स बसवली जातात. हे पॅनल्स सूर्यप्रकाशातून मिळणारी ऊर्जा विद्युत उर्जेमध्ये परिवर्तित करतात. सोलर पॅनल्समध्ये फोटोवोल्टाइक (Photovoltaic) सेल्स असतात, जे सूर्यप्रकाशातील फोटॉन्सला इलेक्ट्रिकल ऊर्जा मध्ये बदलतात. ही ऊर्जा घरगुती उपकरणे चालवण्यासाठी वापरली जाते किंवा अतिरिक्त ऊर्जा गरज नसल्यास ती ग्रीडमध्ये परत दिली जाते.
सोलर रूफटॉप कसे काम करते?
- सूर्यप्रकाश पकडणे: सोलर पॅनल्समध्ये बसवलेले फोटोवोल्टाइक सेल्स सूर्यप्रकाशातून फोटॉन्सची माहिती घेऊन त्याचा उपयोग करतात.
- विद्युत उर्जेमध्ये बदल: हे सेल्स फोटॉन्सच्या मदतीने इलेक्ट्रॉन्स मुक्त करतात. मुक्त झालेले इलेक्ट्रॉन्स एका वीजप्रवाहामध्ये प्रवास करतात आणि त्यामुळे डीसी (Direct Current) निर्माण होते.
- डीसी ते एसी मध्ये रूपांतरण: घरगुती उपकरणांसाठी एसी (Alternating Current) आवश्यक असतो. म्हणून, सोलर पॅनल्सच्या सोबत एक इन्व्हर्टर बसवले जाते, जे डीसी विद्युत उर्जेला एसीमध्ये परिवर्तित करतो.
- ग्रिड कनेक्शन किंवा स्टोरेज: जर तुम्ही जास्तीत जास्त सौर ऊर्जा निर्माण केली असेल आणि ती गरज नसल्यास, ती ऊर्जा ग्रीडला परत दिली जाते. किंवा तुम्ही ती स्टोरेज युनिटमध्ये जमा करून भविष्यात वापरू शकता.
सोलर रूफटॉप चा उपयोग:
- वीज खर्चात बचत: सोलर रूफटॉपद्वारे तयार झालेली वीज वापरल्यामुळे वीज बिलात मोठ्या प्रमाणात बचत होते. ऊर्जा ही विनामूल्य असते कारण ती सूर्यप्रकाशातून येते.
- पर्यावरण पूरक उपाय: सोलर उर्जा ही प्रदूषणमुक्त उर्जा आहे. कार्बन डायऑक्साईडसारखे हानिकारक वायू या प्रक्रियेत निर्माण होत नाहीत, ज्यामुळे पर्यावरणाचे संरक्षण होते.
- स्वत:ची वीज निर्मिती: सोलर रूफटॉपमुळे तुम्ही स्वतःची वीज तयार करू शकता आणि त्यामुळे तुमचा इतरांवर अवलंबित्व कमी होते.
- अतिरिक्त वीज विक्री: जास्त वीज निर्माण झाल्यास ती ग्रीडमध्ये परत देऊन तुम्ही त्याचे पैसे कमवू शकता.
- दीर्घकाळ टिकणारी प्रणाली: सोलर पॅनल्सची आयुष्यमान 20-25 वर्षे असते. एकदा बसवल्यानंतर, ती अनेक वर्षे सेवा पुरवतात.
सोलर रूफटॉप बसवताना घ्यावयाची काळजी:
- योग्य दिशा व स्थान निवडा: छतावर सोलर पॅनल्स बसवताना दक्षिणेकडे तोंड असलेल्या जागेची निवड करावी, कारण तिथे जास्तीत जास्त सूर्यप्रकाश मिळतो.
- सर्व्हिसिंग व देखरेख: सोलर पॅनल्सची नियमित देखरेख आवश्यक असते. त्यावर धूळ किंवा कचरा साचल्यास त्यांच्या कार्यक्षमता कमी होते.
- सरकारच्या योजना व सबसिडीचा लाभ घ्या: सोलर रूफटॉप बसवण्यासाठी अनेक सरकारी अनुदाने उपलब्ध आहेत. त्याचा लाभ घेऊन खर्च कमी करता येतो.सोलर रूफटॉप ही एक भविष्यातील ऊर्जा निर्मितीची दिशा आहे. कमी खर्चात जास्तीत जास्त ऊर्जा निर्मिती करणे आणि पर्यावरण संरक्षणाचे उद्दिष्ट साध्य करणे यासाठी सोलर रूफटॉप अत्यंत प्रभावी आहे. ऊर्जा स्वावलंबी होण्यासाठी आणि आर्थिक बचत साधण्यासाठी सोलर रूफटॉप हा सर्वोत्तम पर्याय ठरू शकतो.
सोलर रूफटॉप सबसिडी योजनेत अनुदान किती मिळू शकते ?
सोलर रूफटॉप सबसिडी योजनेत, अनुदानाची रक्कम (सबसिडी) सोलर पॅनल्सची क्षमता आणि तुमच्या राज्यातील धोरणानुसार ठरते. सामान्यतः घरगुती सोलर रूफटॉप प्रकल्पांसाठी केंद्र सरकारकडून अनुदानाची रक्कम खालील प्रमाणे दिली जाते:
- 1 kW ते 3 kW पर्यंतच्या सोलर पॅनलसाठी:
40% सबसिडी दिली जाते. याचा अर्थ, जर तुम्ही 1 kW ते 3 kW पर्यंत सोलर पॅनल बसवल्यास, त्याच्या एकूण खर्चाच्या 40% रक्कम अनुदान म्हणून मिळते. - 3 kW ते 10 kW पर्यंतच्या सोलर पॅनलसाठी:
पहिल्या 3 kW साठी 40% सबसिडी आणि पुढील किल्ल्यासाठी (4 kW ते 10 kW) 20% सबसिडी दिली जाते. - 10 kW पेक्षा जास्त क्षमतेच्या सोलर पॅनलसाठी:
10 kW पर्यंतच्या क्षमतेसाठी अनुदान उपलब्ध असते. परंतु 10 kW पेक्षा जास्त क्षमतेसाठी सबसिडी मिळत नाही.
उदाहरण: जर तुम्ही 3 kW सोलर पॅनल बसवले, आणि त्याचा एकूण खर्च ₹1,20,000 आहे, तर त्यापैकी 40% म्हणजे ₹48,000 अनुदान म्हणून मिळेल, आणि तुम्हाला प्रत्यक्षात ₹72,000 खर्च करावे लागतील.
राज्यनिहाय अनुदान: केंद्र सरकारच्या सबसिडीव्यतिरिक्त, काही राज्य सरकारही अतिरिक्त अनुदान देतात. हे राज्यनिहाय धोरणावर अवलंबून असते, त्यामुळे प्रत्येक राज्यात अनुदानाची रक्कम थोडीफार वेगळी असू शकते. यासाठी तुमच्या राज्याच्या वीज वितरण कंपनीकडून किंवा ऊर्जा विभागाच्या वेबसाइटवर अधिक माहिती मिळवू शकता.सोलर पॅनल्स बसवण्यासाठी मिळणारे अनुदान ही मोठी आर्थिक मदत असते, ज्यामुळे तुम्ही सोलर एनर्जीचा वापर सहज करू शकता.
सोलर रूफटॉप सबसिडी योजनाची ऑनलाईन नोंदणी कशी करावी?
सोलर रूफटॉप ही पर्यावरण पूरक व आर्थिकदृष्ट्या फायदेशीर योजना आहे. यासाठी सरकार विविध अनुदाने देऊन लोकांना सौरऊर्जेचा वापर करण्यास प्रवृत्त करते. जर तुम्हाला तुमच्या घराच्या छतावर सोलर पॅनल्स बसवून वीज निर्मिती करायची असेल आणि त्यासाठी सरकारी अनुदान हवे असेल, तर तुम्ही या योजनेंतर्गत ऑनलाइन नोंदणी करू शकता. यामुळे खर्चात लक्षणीय बचत होऊ शकते. चला तर मग, सोलर रूफटॉप सबसिडी योजना अंतर्गत ऑनलाइन रजिस्ट्रेशन कसे करावे याची सविस्तर माहिती जाणून घेऊया.
सोलर रूफटॉप सबसिडी योजना म्हणजे काय?
भारत सरकारने सौरऊर्जेचा प्रसार करण्यासाठी राष्ट्रीय सोलर मिशन अंतर्गत सोलर रूफटॉप सबसिडी योजना सुरू केली आहे. यामध्ये घरगुती वापरासाठी सोलर पॅनल्स बसवणाऱ्या लोकांना सबसिडी (अनुदान) दिले जाते. ही सबसिडी सौर उपकरणांच्या खर्चाचा एक हिस्सा म्हणून मिळते, ज्यामुळे या उपकरणांचा खर्च कमी होतो.
ऑनलाइन नोंदणी- सर्वप्रथम, नॅशनल पोर्टल वर जा. हा पोर्टल राष्ट्रीय सोलर रूफटॉप योजनांसाठी आहे. येथे तुम्हाला नोंदणीसाठी संपूर्ण माहिती मिळेल. पोर्टलची लिंक: https://solarrooftop.gov.in
- पोर्टलवर गेल्यावर “Apply for Rooftop Solar” किंवा “ऑनलाइन नोंदणी” या पर्यायावर क्लिक करा.
- तुमच्या राज्याचा वीज वितरण कंपनी (DISCOM) निवडा. ही माहिती तुमच्या वीज बिलावर दिली असते.
- आता नवीन नोंदणीसाठी तुमचा मोबाइल नंबर, ईमेल आणि अन्य आवश्यक माहिती प्रविष्ट करा.
- आधार कार्ड, वीज बिलाची कॉपी, छताच्या जागेचा फोटोग्राफ, आणि ओळखपत्र यासारखी आवश्यक कागदपत्रे अपलोड करावी लागतील.
- सोलर पॅनल बसवण्याची जागा स्पष्टपणे दाखवणारा फोटो महत्त्वाचा आहे.
- तुमच्या नोंदणीनंतर संबंधित वीज वितरण कंपनी तुमच्या अर्जाची तपासणी करते. हे सुनिश्चित केले जाते की तुम्ही अनुदानासाठी पात्र आहात की नाही.
इन्स्टॉलेशन प्रक्रिया:
- तपासणी प्रक्रिया पूर्ण झाल्यानंतर, कंपनी तुम्हाला मान्यता देते आणि तुम्ही सोलर पॅनल्स बसवू शकता.
- सोलर पॅनल्स बसवण्याचा खर्च तुम्हाला पहिल्यांदा स्वतः भरावा लागेल. सोलर पॅनल्स योग्य प्रकारे बसवल्यानंतर, संबंधित एजन्सी त्याची तपासणी करते.
सबसिडीचा लाभ कसा मिळतो?
- सोलर पॅनल्स बसवून झाल्यानंतर आणि संबंधित एजन्सीची तपासणी यशस्वी झाल्यानंतर सबसिडीची रक्कम तुमच्या खात्यात जमा केली जाते.
- ही रक्कम तुमच्या एकूण खर्चाच्या 20-40% पर्यंत असू शकते, ज्या राज्यांमध्ये जास्त सबसिडी मिळते तिथे ही रक्कम अधिक असू शकते.
सोलर रूफटॉप सबसिडी योजनेसाठी आवश्यक पात्रता:
- तुम्ही स्वतः घराचे मालक असणे आवश्यक आहे.
- तुमच्या घरात वीज वितरण कंपनीचे कनेक्शन असावे.
- सोलर पॅनल बसवण्यासाठी पुरेशी छताची जागा असावी.
- प्रत्येक राज्य सरकार सोलर रूफटॉप योजनेसाठी वेगवेगळ्या प्रमाणात अनुदान देते. राज्याच्या वेबसाइटवर अधिक माहिती उपलब्ध आहे.
- सोलर पॅनल्स बसवण्याआधी योग्य मंजुरी घेतली पाहिजे, अन्यथा अनुदान मिळण्यास विलंब होऊ शकतो.
सोलर रूफटॉप सबसिडी योजनेची ऑफलाईन प्रक्रिया:
सोलर रूफटॉप सबसिडी योजनेसाठी ऑफलाईन नोंदणी प्रक्रिया देखील उपलब्ध आहे. अनेक लोक ऑनलाइन प्रक्रियेत सहजतेने नोंदणी करू शकतात, परंतु ज्यांना ऑफलाईन प्रक्रिया सोयीची वाटते, त्यांच्यासाठीही ही सुविधा आहे. चला तर मग, ऑफलाईन पद्धतीने सोलर रूफटॉप सबसिडी योजनेसाठी अर्ज कसा करावा, याची माहिती जाणून घेऊया.
- सर्वप्रथम, तुमच्या राज्यातील वीज वितरण कंपनीच्या (DISCOM) स्थानिक कार्यालयात भेट द्या. वीज वितरण कंपनीतून सोलर रूफटॉप योजनेबद्दल माहिती मिळवा आणि सबसिडीसाठी अर्जाचा फॉर्म घ्या.
- अर्जाचा फॉर्म नीट वाचून पूर्णपणे भरा. अर्जामध्ये तुमची वैयक्तिक माहिती, पत्ता, संपर्क क्रमांक, वीज कनेक्शनची माहिती आणि सोलर रूफटॉप बसवण्याची क्षमता यासंबंधी माहिती भरावी लागेल.
- अर्जासोबत आवश्यक कागदपत्रे जोडावी लागतील. यामध्ये खालील कागदपत्रांचा समावेश होऊ शकतो:
- ओळखपत्र (आधार कार्ड, पॅन कार्ड)
- पत्त्याचा पुरावा (वीज बिल, रेशन कार्ड)
- वीज बिलाची प्रत
- घराच्या छताचे फोटोग्राफ
- सोलर पॅनल्स बसवण्याचे अंदाजपत्रक
- अर्ज आणि कागदपत्रे संकलित केल्यानंतर ती वीज वितरण कंपनीच्या कार्यालयात जमा करा. अधिकारी तुमच्या अर्जाची तपासणी करतील आणि नोंदणीची प्रक्रिया सुरू करतील.
- अर्ज सादर केल्यानंतर, वीज वितरण कंपनीच्या अधिकारी तुमच्या घराची तपासणी करतील. ते तपासतील की तुमच्या घरावर सोलर रूफटॉप पॅनल बसवण्यासाठी योग्य जागा आहे का आणि तुम्ही पात्र आहात की नाही.
- तपासणी यशस्वी झाल्यानंतर तुम्हाला सोलर पॅनल्स बसवण्याची मान्यता मिळेल. तुम्ही वीज वितरण कंपनीकडून मान्यता मिळाल्यानंतर, तुमच्याकडे मान्यता प्राप्त सोलर उपकरण पुरवठादाराशी संपर्क साधून सोलर पॅनल्स बसवू शकता.
- सोलर पॅनल्स बसवल्यानंतर, वीज वितरण कंपनीची टीम पुन्हा एकदा तपासणी करेल. सोलर पॅनल्स योग्य प्रकारे बसवलेले आहेत की नाही, याची खात्री केल्यानंतर, अंतिम मान्यता दिली जाते.
- तपासणी पूर्ण झाल्यानंतर, तुम्ही अनुदानासाठी पात्र ठरल्यास सबसिडीची रक्कम तुमच्या बँक खात्यात जमा केली जाईल.
- सोलर पॅनल्स बसवण्यासाठी तुम्ही मान्यता प्राप्त पुरवठादाराचीच निवड करावी. सरकार मान्यता प्राप्त पुरवठादारांद्वारेच अनुदान देते.
- सोलर पॅनल्सची स्थापना पूर्ण झाल्यानंतर वीज वितरण कंपनीचे प्रमाणपत्र आवश्यक आहे, जे सबसिडी मंजुरीसाठी आवश्यक ठरते.
ऑफलाईन प्रक्रिया थोडी जास्त वेळखाऊ असू शकते, पण ती सोपी आहे. वीज वितरण कंपनीत प्रत्यक्ष भेट देऊन अर्ज करणाऱ्यांसाठी ही प्रक्रिया उपयुक्त ठरते. जर तुम्हाला ऑनलाइन अर्ज करता येत नसेल, तर ही ऑफलाईन पद्धत वापरून तुम्ही सोलर रूफटॉप सबसिडी योजनेचा लाभ घेऊ शकता.
या लेखमधून Mahitia1.in टीमच्या लेखनातून सोलर रूफटॉप सबसिडी योजनाची ऑनलाईन नोंदणी कशी करावी ?व आवश्यक लिंक विषयी माहिती देण्याचा पर्यन्त केला आहे तुम्हाला व्यतिरिक्त अजून काही माहिती हवी असल्यास तुम्ही आम्हाला कमेन्ट करून कळवू शकता व अश्याच अभ्यासपूर्ण महितीसाठी तुम्ही आमच्या What’s App group – शासकीय नोकरी & योजना ग्रुप – ( क्लिक करून ) जॉइन करू शकता. त्या ग्रुप च्या माध्यमातून आम्ही अश्याच नोकरी , शिक्षण, शासकीय योजना आणि सर्वांसाठी आरोग्य विषयावर लेख घेऊन येत असतो.
हे हि वाचा !
अनुकंपा म्हणजे काय आणि अनुकंपावर नोकरी साठी किती टक्के आरक्षण असते.
अण्णासाहेब पाटील महामंडळ कर्ज योजना कागदपत्रे आणि योजनाविषयी माहिती
