पॅन कार्ड चा फूल फॉर्म (PAN – Permanent Account Number) असा असून हा हा भारतात देशातील आर्थिक ओळखीसाठी अत्यंत महत्त्वाचा एडेंटी कार्ड आहे. अनेक वेळा नावात चुका होऊ शकतात किंवा विवाह, घटस्फोट किंवा इतर वैयक्तिक कारणांमुळे नाव बदलण्याची गरज भासते. अशा परिस्थितीत पॅन कार्डवरील नाव सुधारण्यासाठी आयकर विभागाने एक सोपी प्रक्रिया उपलब्ध करून दिली आहे.
या प्रक्रियेमुळे तुम्ही सहजपणे ऑनलाईन किंवा ऑफलाईन पद्धतीने तुमच्या पॅन कार्डवरील नाव बदलू शकता. नाव बदलताना कोणते दस्तऐवज आवश्यक आहेत, किती शुल्क द्यावे लागते आणि संपूर्ण प्रक्रिया कशी आहे, याची सविस्तर माहिती या लेखात घेणार आहोत.चला तर मग सुरुवात करू.
पॅन कार्ड म्हणजे काय? त्याचे फायदे कोणते?
पॅन कार्ड (PAN – Permanent Account Number) हा भारत सरकारच्या आयकर विभागाने जारी केलेला एक महत्त्वाचा ओळखपत्र आहे. हे एक १० अंकी अल्फान्यूमेरिक क्रमांक असते, जे एका व्यक्ती, कंपनी किंवा संस्थेला करसंबंधित व्यवहारांसाठी दिले जाते. हे कार्ड आर्थिक व्यवहारांमध्ये पारदर्शकता आणि कर प्रणालीसाठी अत्यंत महत्त्वाचे आहे.
पॅन कार्डचे फायदे:
- ५०,००० रुपयांपेक्षा जास्त बँक व्यवहार करताना पॅन कार्ड अनिवार्य आहे.
- मोठ्या रकमेचे व्यवहार करताना बँका पॅन कार्ड मागतात.
- आयकर रिटर्न (ITR) भरताना पॅन कार्ड आवश्यक आहे.
- जर तुमचे उत्पन्न करपात्र असेल, तर पॅन कार्डशिवाय कर भरणे शक्य नाही.
- बचत खाते किंवा चालू खाते उघडताना पॅन कार्ड असणे आवश्यक आहे.
- म्युच्युअल फंड, स्टॉक्स किंवा इतर गुंतवणुकींसाठी पॅन आवश्यक आहे.
- जर तुम्ही व्यवसाय सुरू करत असाल, तर व्यवसायाचे पॅन कार्ड असणे गरजेचे आहे.
- GST नोंदणीसाठी आणि मोठ्या आर्थिक व्यवहारांसाठी पॅन आवश्यक आहे.
- जर तुम्ही ५ लाख रुपयांपेक्षा जास्त किमतीची मालमत्ता खरेदी करत असाल, तर पॅन कार्ड अनिवार्य आहे.
- पॅन कार्ड हे ओळखपत्र म्हणून देखील अनेक ठिकाणी ग्राह्य धरले जाते.
- इतर आर्थिक आणि सरकारी व्यवहारांसाठी ओळखीचा महत्त्वाचा पुरावा म्हणून वापरले जाते.
२०२५ मध्ये पॅन कार्ड नाव बदलण्याच्या प्रमुख सुधारणा:
पॅन कार्ड (Permanent Account Number) हे आर्थिक व्यवहारांसाठी अत्यंत महत्त्वाचे दस्तऐवज आहे. २०२५ मध्ये, पॅन कार्ड नाव बदलण्याच्या प्रक्रियेत काही महत्त्वपूर्ण सुधारणा करण्यात आल्या आहेत, ज्यामुळे ही प्रक्रिया अधिक सुलभ आणि जलद झाली आहे. खालील सुधारणा विशेष लक्षात घेण्यासारख्या आहेत:
१. पॅन 2.0 प्रकल्पाची अंमलबजावणी: सरकारने पॅन 2.0 प्रकल्प सुरू केला आहे, ज्यामुळे पॅन सेवांचे आधुनिकीकरण करण्यात आले आहे. या प्रकल्पांतर्गत, सर्व पॅन-संबंधित प्रक्रिया एकाच पोर्टलवर एकत्रित करण्यात आल्या आहेत, ज्यामुळे नाव बदलण्याची प्रक्रिया अधिक सुलभ आणि पारदर्शक झाली आहे.
२. QR कोड आणि बायोमेट्रिक डेटाचा समावेश: नवीन पॅन कार्डांमध्ये QR कोड आणि बायोमेट्रिक डेटा समाविष्ट करण्यात आला आहे, ज्यामुळे कार्डाची सुरक्षा आणि विश्वासार्हता वाढली आहे. QR कोडमुळे केवायसी (KYC) प्रक्रिया अधिक सुलभ झाली आहे.
३. आधारशी संलग्नता आणि ई-केवायसी: आधारशी पॅन कार्डची संलग्नता अनिवार्य करण्यात आली आहे, ज्यामुळे ई-केवायसी प्रक्रियेद्वारे नाव बदलणे अधिक सोपे झाले आहे. यामुळे कागदपत्रांची गरज कमी झाली असून, प्रक्रिया जलद आणि पेपरलेस झाली आहे.
४. ऑनलाइन अर्ज प्रक्रियेत सुधारणा: नाव बदलण्यासाठी ऑनलाइन अर्ज प्रक्रिया अधिक वापरकर्ता अनुकूल करण्यात आली आहे. अर्जदारांना आवश्यक कागदपत्रे अपलोड करून, ई-केवायसीद्वारे नाव बदलण्याची परवानगी देण्यात आली आहे.
५. शुल्क आणि प्रक्रिया वेळेत बदल: नाव बदलण्याच्या प्रक्रियेसाठी लागणारे शुल्क आणि वेळेत काही बदल झाले आहेत. अर्जदारांना नवीन शुल्क संरचनेची माहिती संबंधित अधिकृत पोर्टलवरून मिळवावी.
६. डिजिटल स्वाक्षरी (DSC) चा वापर: आता अर्जदार डिजिटल स्वाक्षरी प्रमाणपत्र (DSC) वापरून अर्ज सबमिट करू शकतात, ज्यामुळे प्रक्रिया अधिक सुरक्षित आणि विश्वासार्ह झाली आहे.
७. अद्ययावत पत्त्याची माहिती देण्याची गरज: नवीन आयकर विधेयक २०२५ नुसार, अर्जदारांनी त्यांच्या पत्त्यातील बदलांची माहिती आयकर विभागाला देणे आवश्यक आहे, ज्यामुळे नाव बदलण्याच्या प्रक्रियेत अद्ययावत माहितीचा समावेश होईल.
पॅन कार्डवरील नाव ऑनलाईन कसे बदलावे (NSDL आणि UTIITSL द्वारे)?
ऑनलाईन पद्धतीने पॅन कार्डवरील नाव बदलण्याची प्रक्रिया अत्यंत सोपी आहे. यासाठी अर्जदारांना Protean eGov NSDL किंवा UTIITSL च्या अधिकृत वेबसाइटवर जाऊन अर्ज भरावा लागतो. सर्वप्रथम, संबंधित वेबसाइटवर जाऊन “Request for Changes or Correction in PAN Data” हा पर्याय निवडावा. त्यानंतर अर्जदाराला त्याचा पॅन नंबर आणि नवीन नाव प्रविष्ट करावे लागते. अर्जामध्ये वैयक्तिक माहिती भरल्यानंतर आवश्यक कागदपत्रे अपलोड करावी लागतात. नाव बदलाचे कारण आणि पुरावा म्हणून आधार कार्ड, विवाह प्रमाणपत्र, राजपत्र अधिसूचना किंवा घटस्फोट प्रमाणपत्र यासारखी कागदपत्रे अपलोड करणे अनिवार्य आहे.
अर्ज सबमिट केल्यानंतर, अर्जदाराला ₹110 (भारतातील नागरिकांसाठी) किंवा ₹1020 (परदेशातील नागरिकांसाठी) एवढे शुल्क भरावे लागते. पेमेंट डेबिट/क्रेडिट कार्ड, नेट बँकिंग किंवा डिमांड ड्राफ्टद्वारे करता येते. पेमेंट यशस्वी झाल्यानंतर अर्जदाराला 15 अंकी अ‍ॅक्नॉलेजमेंट नंबर मिळतो, ज्याच्या मदतीने अर्जाची स्थिती ट्रॅक करता येते. अर्जाची पडताळणी पूर्ण झाल्यानंतर नवीन पॅन कार्ड १० ते १५ दिवसांच्या आत पोस्टाने पाठवले जाते.
पॅन कार्डवरील नाव ऑफलाइन कसे बदलावे?
जे अर्जदार ऑनलाइन प्रक्रिया करू शकत नाहीत किंवा ऑफलाइन अर्ज करणे पसंत करतात, त्यांनी NSDL किंवा UTIITSL च्या जवळच्या केंद्रात जाऊन नाव बदलासाठी अर्ज करावा. ऑफलाइन अर्ज करण्यासाठी “Request for Changes or Correction in PAN Data” हा फॉर्म भरावा लागतो. फॉर्ममध्ये जुन्या आणि नवीन नावासह इतर आवश्यक माहिती भरावी लागते. अर्जासोबत आवश्यक कागदपत्रांच्या झेरॉक्स प्रती जोडाव्या लागतात, जसे की आधार कार्ड, पासपोर्ट, विवाह प्रमाणपत्र किंवा गॅझेट नोटिफिकेशन.
अर्ज भरल्यानंतर, संबंधित कार्यालयात तो जमा करावा आणि ₹110/- (भारतात) किंवा ₹1020/- (परदेशात) अर्ज शुल्क भरावे. शुल्क भरल्यानंतर अर्जदाराला एक रिसीट दिली जाते, जी भविष्यात ट्रॅकिंगसाठी उपयोगी पडते. अर्ज आणि कागदपत्रे तपासल्यानंतर, १५ ते ३० दिवसांच्या आत नवीन पॅन कार्ड पोस्टाद्वारे पाठवले जाते.
नाव बदलण्यासाठी आवश्यक कागदपत्रे:
पॅन कार्डवरील नाव बदलण्यासाठी काही महत्त्वाची कागदपत्रे आवश्यक आहेत. नाव बदलण्याच्या कारणानुसार योग्य कागदपत्र निवडणे आवश्यक आहे:
- विवाहामुळे नाव बदलण्यासाठी – विवाह प्रमाणपत्र किंवा विवाहानंतर अधिकृत गॅझेट नोटिफिकेशन.
- घटस्फोटामुळे नाव बदलण्यासाठी – घटस्फोटाचा न्यायालयीन आदेश किंवा अधिकृत गॅझेट नोटिफिकेशन.
- स्पेलिंग किंवा इतर चुका दुरुस्त करण्यासाठी – आधार कार्ड, पासपोर्ट, मतदार ओळखपत्र किंवा १०वी/१२वी चे शाळा प्रमाणपत्र.
- सरकारी गॅझेटद्वारे नाव बदलल्यास – अधिकृत राजपत्र अधिसूचना (Gazette Notification).
याशिवाय, अर्जदाराने आपला आधार कार्ड किंवा इतर वैध ओळखपत्र पॅन कार्डशी लिंक करणे गरजेचे आहे, कारण २०२५ पासून पॅन आणि आधार जोडणी अनिवार्य करण्यात आली आहे.
नाव बदलासाठी लागणारा कालावधी आणि शुल्क:
ऑनलाईन आणि ऑफलाइन पद्धतीने अर्ज केल्यानंतर नाव बदलण्याची प्रक्रिया साधारणतः १० ते २० दिवसांत पूर्ण होते. काही प्रकरणांमध्ये, विशेषतः जर कागदपत्रांमध्ये काही समस्या आढळल्यास, ही प्रक्रिया ३० दिवसांपर्यंत जाऊ शकते. अर्जाची स्थिती ऑनलाइन ट्रॅक करण्यासाठी 15 अंकी अ‍ॅक्नॉलेजमेंट नंबर वापरता येतो.
- ऑनलाईन अर्ज शुल्क: ₹110 (भारतातील अर्जदारांसाठी), ₹1020 (परदेशातील अर्जदारांसाठी).
- ऑफलाइन अर्ज शुल्क: ₹110 (भारतातील अर्जदारांसाठी), ₹1020 (परदेशातील अर्जदारांसाठी).
या लेखाच्या माध्यमातून Mahitia1.in टीमने “पॅन कार्ड वरील नावामध्ये बदल कसा करावा? जाणून घेऊन २०२५ ची अपडेटेड प्रक्रिया काय आहे.” व आवश्यक लिंक विषयी माहिती देण्याचा पर्यन्त केला आहे तुम्हाला या व्यतिरिक्त अजून काही माहिती हवी असल्यास तुम्ही आम्हाला कमेन्ट करून कळवू शकता व अश्याच अभ्यासपूर्ण महितीसाठी तुम्ही आमच्या What’s App group- शासकीय नोकरी & योजना ग्रुप – (लिंकवर क्लिक करून) जॉइन करू शकता. ग्रुप च्या माध्यमातून आम्ही अश्याच नोकरी, शिक्षण, शासकीय योजना आणि सर्वांसाठी आरोग्य विषयावर लेख घेऊन येत असतो.
हे हि वाचा !
“2025 मध्ये लागू होणाऱ्या नवीन कर सुधारणा कोणत्या, काय झालेत नवीन बदल?”
ग्रामीण डाक सेवक सैलरी चार्ट GDS (ग्रामीण डाक सेवक) पगार 2025 मध्ये, मूळ वेतन आणि मासिक वेतन तपासा
ह्या 5 पोस्ट ऑफिस योजना मधून तुम्ही मिळवू बँक पेक्षा जास्त व्याज मिळवू शकता
वरिष्ठ नागरिक बचत योजना (Senior Citizens Savings Scheme – SCSS)
