पुरुष बचत गट शासकीय योजना काय आहे आणि जाणून घ्या पुरुष बचत गटाचे फायदे काय?

पुरुष बचत गट म्हणजे एक शासकीय प्रकल्प आहे, जो पुरुषांना एकत्र येऊन आपापसांत आर्थिक शिस्तीची सवय लावण्यासाठी आणि लहान-मोठ्या उद्दिष्टांसाठी निधी गोळा करण्यासाठी प्रोत्साहित करतो. महिलांसाठी विविध बचत गट योजना सरकारने लागू केल्या आहेत, त्याचप्रमाणे पुरुषांसाठीही या प्रकारच्या योजनांचा लाभ मिळतो. या गटांद्वारे केवळ बचतच केली जात नाही, तर लघुउद्योग, शेती, तसेच इतर व्यवसायांना आर्थिक आधार मिळवून देण्याचे कामही केले जाते. या लेखामध्ये आपण पुरुष बचत गटाच्या संकल्पनेचा सविस्तर परिचय, त्याचे फायदे, आणि सरकारने उपलब्ध केलेल्या योजनांची माहिती जाणून घेणार आहोत.

पुरुष बचत गट म्हणजे काय?

पुरुष बचत गट म्हणजे आर्थिक शिस्त आणि बचतीला प्रोत्साहन देण्यासाठी पुरुषांनी एकत्र येऊन स्थापन केलेला गट. या गटाचे उद्दिष्ट सदस्यांच्या आर्थिक गरजांची पूर्तता करणे, तसेच लघुउद्योग, शेती किंवा इतर उपजीविकेच्या साधनांसाठी निधी उपलब्ध करून देणे आहे. यामध्ये प्रत्येक सदस्य ठराविक रक्कम गटाच्या फंडात जमा करतो, ज्याचा वापर गरजेनुसार कर्ज किंवा अन्य आर्थिक मदतीसाठी केला जातो.
पुरुष बचत गट हे महिलांच्या स्वयंसहाय्यता गटाच्या धर्तीवर कार्यरत असतात. अशा गटाद्वारे सदस्यांना आर्थिक साक्षरता, व्यावसायिक प्रशिक्षण, आणि स्वतःचा व्यवसाय सुरू करण्यासाठी मदत मिळते.

पुरुष बचत गटाचे फायदे?

• गटाच्या माध्यमातून नियमित बचत करण्याची शिस्त लागते.
• गटातील निधीतून किंवा सरकारी योजनांद्वारे कमी व्याजदराने कर्ज उपलब्ध होते.
• गट नोंदणीकृत असल्यास विविध शासकीय योजना, अनुदान, आणि प्रशिक्षणाचा फायदा होतो.
• गटातील सर्व सदस्य एकत्रित निर्णय घेतल्यामुळे सामूहिक निर्णयक्षमता वाढते.
• लघुउद्योग किंवा व्यवसाय सुरू करण्यासाठी गटाचा निधी उपयोगात आणता येतो.
• वैयक्तिक किंवा कौटुंबिक आर्थिक गरजा भागवण्यासाठी गटाचे आर्थिक सहकार्य मिळते.
• गटामध्ये सहभाग घेतल्यामुळे व्यक्तीच्या नेतृत्व कौशल्यात सुधारणा होते.
• गटाच्या माध्यमातून सदस्यांना आर्थिकदृष्ट्या सुरक्षित वाटते
• गटात सहभाग घेतल्याने आर्थिक स्वावलंबन साध्य होते.
• गटातील सर्व सदस्य एकत्र काम केल्याने परस्पर विश्वास आणि एकजूट निर्माण होते.

पुरुष बचत गट नियम (Rules for Men’s Savings Groups):

पुरुष बचत गट स्थापन करण्यासाठी काही नियम आणि अटींचे पालन करणे आवश्यक असते. हे नियम गटाचे सुचारू संचालन, आर्थिक शिस्त आणि गटातील एकोपा टिकवण्यासाठी महत्त्वाचे आहेत.

गटाचे सदस्यसंख्या: एका गटामध्ये कमीतकमी 10 आणि जास्तीत जास्त 20 सदस्य असणे आवश्यक आहे.

सदस्यांची पात्रता: सर्व सदस्य एकाच गावातील किंवा जवळच्या परिसरातील असावेत. सदस्यांचे वय 18 वर्षांपेक्षा अधिक असावे. आर्थिक स्थैर्यासाठी आणि जबाबदारीसाठी सक्षम असणे आवश्यक आहे.

सदस्यांच्या योगदानाचे नियम: प्रत्येक सदस्याने दरमहा ठराविक रक्कम गटात जमा करावी. जमा केलेल्या रकमेचा हिशेब व्यवस्थित ठेवणे बंधनकारक आहे.

गटाचे पदाधिकारी: गटामध्ये अध्यक्ष, सचिव, आणि खजिनदार अशा तीन मुख्य पदांचा समावेश असतो. हे पदाधिकारी गटाच्या आर्थिक व्यवहारांचे आणि बैठकांचे संचालन करतात.

बैठकीचे नियम: गटाची मासिक बैठक घेणे आवश्यक आहे. प्रत्येक बैठकीत आर्थिक व्यवहार व निर्णय नोंदवण्यासाठी वही ठेवणे गरजेचे आहे.

कर्जाचे नियम: गटातील सदस्यांना ठराविक अटींनुसार कर्ज देता येते. कर्जाचा परतावा वेळेत होणे अनिवार्य आहे.

शिस्तभंगाची कारवाई: गटाच्या नियमांचे उल्लंघन करणाऱ्या सदस्यावर कारवाई केली जाते. त्यासाठी गटाच्या सर्व सदस्यांनी एकत्रितपणे निर्णय घ्यावा.

पुरुष बचत गट नोंदणी कशी करावी?

पुरुष बचत गट अधिकृतपणे नोंदणी करणे गटाच्या वैधतेसाठी महत्त्वाचे आहे. नोंदणी प्रक्रिया पुढीलप्रमाणे आहे:

1. गट तयार करणे:
   • गटातील सर्व सदस्यांची नावे आणि त्यांच्या सहमतीने गट स्थापन करावा.
   • गटासाठी एक ठराविक नाव निश्चित करणे आवश्यक आहे.
2. गटाचे नियमावली तयार करणे:
   • गटाच्या कार्यपद्धती व नियमांबाबत एक लिखित दस्तऐवज तयार करावा.
   • नियमावलीमध्ये गटाच्या उद्दिष्टांची माहिती असावी.
3. अर्ज तयार करणे:
   • नोंदणीसाठी अर्ज तयार करावा, ज्यामध्ये गटाचे नाव, सदस्यांची माहिती, आणि नियमावली जोडलेली असते.
4. कागदपत्रे सादर करणे:
   • गटातील सर्व सदस्यांचे आधार कार्ड किंवा ओळखपत्र.
   • गटाचे बँक खाते उघडण्यासाठी बँकेकडून देण्यात येणाऱ्या कागदपत्रांची पूर्तता.
5. स्थानीय प्राधिकरणाकडे नोंदणी:
   • पंचायत समिती, स्थानिक स्वराज्य संस्था, किंवा जिल्हा स्तरावरील प्राधिकरणाकडे अर्ज सादर करावा.
   • नोंदणी शुल्क भरावे (असल्यास).
6. नोंदणी प्रमाणपत्र:
   • नोंदणी प्रक्रिया पूर्ण झाल्यानंतर गटाला नोंदणी प्रमाणपत्र दिले जाते, जे गटाच्या वैधतेचा पुरावा असतो.
7. बँक खाते उघडणे:
   • नोंदणी प्रमाणपत्राच्या आधारे गटाच्या नावाने बँक खाते उघडता येते.

पुरुष बचत गट शासकीय योजनांची वैशिष्ट्ये

1. गट स्थापन करण्याची प्रक्रिया: पुरुष बचत गटात साधारणतः 10 ते 20 सदस्यांचा समावेश असतो. हे सदस्य आपापसात नियमित बचत करत असतात, ज्याचा उपयोग सामूहिक आर्थिक उपक्रमांसाठी केला जातो.

2. शासकीय अनुदान: पुरुष बचत गटांना विविध शासकीय योजना जसे की कर्ज सवलत योजना, प्रशिक्षण कार्यक्रम, आणि उद्योग विकासासाठी अनुदान उपलब्ध करून दिले जाते.

3. आर्थिक साहाय्य: गटाच्या सदस्यांना कमी व्याजदराने कर्ज मिळते, जे वैयक्तिक गरजांसाठी तसेच व्यवसाय किंवा शेतीसाठी उपयोगात आणता येते.

4. प्रशिक्षण आणि मार्गदर्शन: पुरुष बचत गटांना उद्योजकता विकासासाठी, आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करण्यासाठी, आणि व्यवस्थापन कौशल्ये विकसित करण्यासाठी विशेष प्रशिक्षण दिले जाते.

5. सामूहिक उद्यमशीलतेला चालना: गटातील सदस्य एकत्र येऊन लघुउद्योग सुरू करू शकतात. उदा., दुग्ध व्यवसाय, कृषी प्रक्रिया उद्योग, हस्तकला, किंवा इतर उपक्रम.

पुरुष बचत गट शासकीय योजना कोणत्या?

हे विशेषतः ग्रामीण भागातील पुरुषांसाठी असलेले एक महत्त्वपूर्ण उपक्रम आहे. या योजनांचा मुख्य उद्देश पुरुषांना आर्थिक स्वावलंबी बनवणे, त्यांना कर्ज, अनुदान आणि प्रशिक्षण कार्यक्रमांद्वारे सक्षम करणे आहे. खाली पुरुष बचत गट शासकीय योजनांचे काही उदाहरणे दिली आहेत:

1. प्रधानमंत्री मुद्रा योजना (PMMY)

• उद्देश: या योजनेचा मुख्य उद्देश लघु उद्योग सुरू करण्यासाठी पुरुष बचत गटांना कर्ज पुरवठा करणे आहे. यानुसार, गटाला आवश्यक त्या उद्योगासाठी कर्ज दिले जाते.
• फायदे: कर्जाची प्रक्रिया सोपी आणि कमी व्याज दरावर कर्ज दिले जाते.

2. नॅशनल रुरल लाइवलीहुड मिशन (NRLM)

• उद्देश: ग्रामीण भागात बचत गट स्थापन करणे आणि त्यांना आर्थिकदृष्ट्या सक्षम बनवणे. या योजनेअंतर्गत पुरुषांना उद्योग, कृषी, आणि इतर लघुउद्योग सुरू करण्यासाठी आवश्यक मार्गदर्शन आणि कर्ज दिले जाते.
• फायदे: पुरुषांना त्यांच्या व्यवसायाच्या सुरूवातीस आर्थिक मदत आणि तांत्रिक मार्गदर्शन मिळते.

3. स्टेट लिव्हलीहुड मिशन (SLM)

• उद्देश: राज्य सरकारें या योजनेच्या माध्यमातून पुरुष बचत गटांसाठी विविध आर्थिक मदतीच्या योजनांची अंमलबजावणी करतात. गटांना व्यवसाय सुरू करण्यासाठी कर्ज, अनुदान, आणि प्रशिक्षण दिले जाते.
• फायदे: व्यवसाय, कृषी, आणि हॅण्डीक्राफ्ट्स सारख्या विविध क्षेत्रांत गटांना मदत मिळते.

4. राज्य कृषी आणि ग्रामीण विकास बँक (SAGY)

• उद्देश: या योजनेत पुरुष बचत गटांना कृषी व ग्रामीण विकासासाठी आवश्यक कर्ज आणि वित्तीय मदत पुरवली जाते.
• फायदे: कर्ज सवलती आणि आर्थिक मदत, ज्यामुळे गटाच्या सदस्यांना आपल्या कृषी संबंधित कामात प्रगती होऊ शकते.

5. प्रधानमंत्री रोजगार निर्माण योजना (PMEGP)

• उद्देश: पुरुष बचत गटांना छोट्या व्यवसायांसाठी आर्थिक साहाय्य पुरवणे.
• फायदे: गटांना उद्योग सुरू करण्यासाठी सुलभ कर्ज आणि अनुदान मिळते, ज्यामुळे लघुउद्योगांचा विकास होतो.

पुरुष बचत गट शासकीय योजनांचा उद्देश फक्त आर्थिक मदतीचा नाही, तर त्याद्वारे पुरुषांना त्यांच्या कौशल्यांचा विकास, व्यवसाय सुरू करण्याची संधी, आणि आर्थिक स्वावलंबी बनवण्यासाठी मदत मिळवून दिली जाते. सरकारच्या या योजनांमुळे पुरुषांना स्वतःच्या पायावर उभे राहण्याची आणि सामाजिक व आर्थिक दृष्ट्या सक्षम होण्याची संधी मिळते.

हे हि वाचा !

जाणून घ्या का केली ७३ वी घटनादुरुस्ती आणि पंचायत राज व्यवस्थे बद्दल संपूर्ण माहिती

पासपोर्ट काढायचा आहे?तर असा करा घरबसल्या अर्ज !

अनुकंपा म्हणजे काय आणि अनुकंपावर नोकरी साठी किती टक्के आरक्षण असते.