आपल्या देशात आणि राज्यात अनेक योजना राबवल्या जातात त्या योजना आधी प्रत्यक्ष लाभच्या किंवा अप्रत्यक्ष लाभाच्या असतात आज या लेखातून आपण एका अश्या योजनेबद्दल माहिती पाहणार आहोत ज्या मधून तुम्हाला प्रत्यक्ष व अप्रत्यक्ष असे दोन्ही लाभ मिळतील त्या योजनेचे नाव आहे जननी सुरक्षा योजना, प्रत्यक्ष लाभ म्हणजे गर्भवती महिलेची दवाखान्यात प्रसूती केल्यास त्यांना रोख रक्कम मिळते व अप्रत्यक्ष लाभ मध्ये तुम्ही सरकारी दवाखान्यात प्रसूती केल्यास प्रसूती साठी कोणताही खर्च लागत नाही , अगदी मोफत प्रसूती केल्या जाते आहे की नाही फायद्याची योजना. पुढील लेखात जननी सुरक्षा योजनेची सविस्तर माहिती दिलेली आहे. तर लेख पूर्ण वाचा.
जननी सुरक्षा योजना काय आहे
मातृत्व हा स्त्रीच्या जीवनातील एक महत्त्वाचा टप्पा आहे आणि सुरक्षित प्रसूती सुनिश्चित करणे हे आई आणि मूल दोघांच्याही आरोग्यासाठी आवश्यक आहे. भारतात, सरकारने मातृ आरोग्याचे महत्त्व ओळखले आहे आणि सुरक्षित मातृत्वाला प्रोत्साहन देण्यासाठी विविध उपक्रम सुरू केले आहेत. असाच एक परिवर्तनकारी कार्यक्रम म्हणजे प्रधानमंत्री जननी सुरक्षा योजना (JSY), ज्याचा उद्देश गर्भवती महिलांना आर्थिक सहाय्य प्रदान करणे आणि देशभरात सुरक्षित प्रसूती सुनिश्चित करणे
राष्ट्रीय ग्रामीण आरोग्य अभियान (NRHM) चा एक भाग म्हणून 2005 मध्ये भारत सरकारने प्रधानमंत्री जननी सुरक्षा योजना सुरू केली आणि नंतर राष्ट्रीय आरोग्य अभियान (NHM) अंतर्गत समाविष्ट केली. या योजनेचा प्राथमिक उद्देश संस्थात्मक प्रसूतींना प्रोत्साहन देऊन आणि गर्भवती महिलांना आर्थिक सहाय्य देऊन माता आणि बालमृत्यू दर कमी करणे हा आहे.
जननी सुरक्षा योजना उद्दिष्टे
- संस्थात्मक प्रसूतींना प्रोत्साहन : PMJSY गर्भवती महिलांना घरी न जाता आरोग्य सुविधांमध्ये जन्म देण्यास प्रोत्साहित करते. हे कुशल वैद्यकीय कर्मचार्‍यांचा प्रवेश, उत्तम वैद्यकीय सुविधा आणि बाळंतपणादरम्यान वेळेवर मदत सुनिश्चित करण्यात मदत करते.
- माता आणि बालमृत्यू कमी : या योजनेचे उद्दिष्ट माता आणि बालमृत्यू दर कमी करणे हे आरोग्यसेवा सेवांमध्ये सुधारणा करून आणि माता आणि बाळ दोघांसाठी लवकर प्रसूतीनंतरच्या काळजीला प्रोत्साहन देऊन आहे.
- आर्थिक सहाय्य : PMJSY गर्भवती महिलांना प्रसूतीशी संबंधित खर्चासाठी आर्थिक सहाय्य प्रदान करते. ही मदत विशेषतः आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटकातील महिलांसाठी फायदेशीर आहे ज्यांना अन्यथा बाळंतपणादरम्यान आर्थिक अडचणींचा सामना करावा लागू शकतो.
- जागरुकता : या कार्यक्रमात गर्भवती महिला आणि त्यांच्या कुटुंबियांमध्ये योग्य प्रसूतीपूर्व आणि प्रसवोत्तर काळजी, कुटुंब नियोजन आणि सामान्य आरोग्य सेवा जागरूकता यावर भर दिला जातो.
- रोख हस्तांतरण : योजनेअंतर्गत, संस्थात्मक प्रसूतीसाठी निवडलेल्या गर्भवती महिलांना रोख लाभ मिळतात. हे गर्भवती महिलांना बाळंतपणादरम्यान व्यावसायिक वैद्यकीय सेवा घेण्यास प्रोत्साहन देते.
जननी सुरक्षा योजना महत्वाच्या गोष्टी
- पात्रता : ग्रामीण आणि शहरी भागातील महिलांसह सर्व गर्भवती महिला, त्यांचे वय किंवा वैवाहिक स्थिती विचारात न घेता, PMJSY अंतर्गत लाभांसाठी पात्र आहेत.
- रोख सहाय्य : पात्र महिलांना दोन हप्त्यांमध्ये आर्थिक सहाय्य मिळते. पहिला हप्ता गर्भधारणेच्या सुरुवातीच्या काळात (पहिल्या तिमाहीत) प्रसूतीपूर्व खर्च भरण्यासाठी प्रदान केला जातो आणि दुसरा हप्ता प्रसूतीनंतरच्या काळजी खर्चाची पूर्तता करण्यासाठी बाळाच्या जन्मानंतर दिला जातो.
- विशेष तरतुदी : कमी संस्थात्मक प्रसूती दर असलेल्या काही राज्यांमध्ये, गरोदर महिलांना अतिरिक्त रोख सवलती देण्यासाठी विशिष्ट तरतुदी लागू करण्यात आल्या आहेत, ज्यामुळे त्यांना संस्थात्मक प्रसूतीची निवड करण्यास प्रोत्साहन देण्यात आले आहे.
- मोफत वाहतूक : ही योजना पात्र महिलांना मोफत वाहतूक सेवा देखील पुरवते, ज्यामुळे ते कोणत्याही आर्थिक भाराशिवाय प्रसूतीसाठी जवळच्या आरोग्य सुविधेपर्यंत पोहोचू शकतात.
जननी सुरक्षा योजना चा नेमका परिणाम काय झाला
स्थापनेपासून, JSY ने भारतात माता आणि बाल आरोग्य सुधारण्यासाठी महत्त्वपूर्ण प्रगती केली आहे. या योजनेमुळे संस्थात्मक प्रसूतींमध्ये लक्षणीय वाढ झाली आहे, त्यामुळे घरपोच प्रसूतीशी संबंधित धोके कमी झाले आहेत. कुशल आरोग्यसेवा व्यावसायिक आणि अत्यावश्यक वैद्यकीय सुविधांपर्यंत पोहोचण्यास प्रोत्साहन देऊन, JSY ने माता मृत्यू दर कमी करण्यात योगदान दिले आहे.
याव्यतिरिक्त, योजनेद्वारे प्रदान करण्यात आलेल्या आर्थिक सहाय्यामुळे आर्थिकदृष्ट्या वंचित महिलांसाठी प्रसूती सेवा अधिक परवडणारी बनली आहे. जागरूकता आणि वकिलीवर या कार्यक्रमाचा भर महिलांना त्यांच्या आरोग्याची जबाबदारी घेण्यास, वेळेवर वैद्यकीय सेवा घेण्यास आणि कुटुंब नियोजनाबाबत माहितीपूर्ण निर्णय घेण्यास सक्षम बनवले आहे.
प्रधानमंत्री जननी सुरक्षा योजना हा भारतातील माता आणि बाल आरोग्य सुधारण्यासाठी सरकारची वचनबद्धता अधोरेखित करणारा एक आवश्यक उपक्रम आहे. संस्थात्मक प्रसूतीला प्रोत्साहन देऊन आणि गर्भवती महिलांना आर्थिक सहाय्य देऊन, या योजनेने बाळंतपण अधिक सुरक्षित आणि सुलभ केले आहे, ज्यामुळे देशाच्या सर्वांगीण प्रगतीला हातभार लागला आहे. तथापि, जागरूकता वाढवण्यासाठी आणि कार्यक्रमाची प्रभावी अंमलबजावणी सुनिश्चित करण्यासाठी सतत प्रयत्न करणे आणि त्याचा प्रभाव वाढवण्यासाठी आणि समाजातील सर्वात असुरक्षित घटकांपर्यंत पोहोचण्यासाठी महत्त्वपूर्ण आहेत.
या लेखामधून Mahitia1.in टीमच्या लेखनातूनदवाखान्यात प्रसूती करा आणि प्रधानमंत्री जननी सुरक्षा योजना मधून मिळवा एवढा लाभ व आवश्यक लिंक विषयी माहिती देण्याचा पर्यन्त केला आहे तुम्हाला व्यतिरिक्त अजून काही माहिती हवी असल्यास तुम्ही आम्हाला कमेन्ट करून कळवू शकता व अश्याच अभ्यासपूर्ण महितीसाठी तुम्ही आमच्या What’s App group – शासकीय नोकरी & योजना ग्रुप – ( क्लिक करून ) जॉइन करू शकता. त्या ग्रुप च्या माध्यमातून आम्ही अश्याच नोकरी , शिक्षण, शासकीय योजना आणि सर्वांसाठी आरोग्य विषयावर लेख घेऊन येत असतो.
