नवीन GST नोंदणीसाठी कोणती कागदपत्रे आवश्यक आहेत?

जीएसटी (वस्तू आणि सेवा कर) प्रणालीच्या अंतर्गत व्यवसायांना त्यांच्या आर्थिक व्यवहारांमध्ये पारदर्शकता आणण्यासाठी आणि कायदेशीरतेला अधोरेखित करण्यासाठी नोंदणी करणे महत्त्वाचे आहे. जीएसटी नोंदणी व्यवसायासाठी फक्त कायदेशीर प्रक्रिया नसून ती व्यापारासाठी नव्या संधी निर्माण करणारी पायरी ठरते. “मी स्वतः जीएसटी नोंदणी करू शकतो का?”, “जीएसटी नोंदणीसाठी किती कागदपत्रे लागतात?” किंवा “जीएसटी क्रमांक मिळण्यासाठी किती दिवस लागतील?” अशा विविध प्रश्नांची उत्तरं शोधणाऱ्या उद्योजकांसाठी ही माहिती अत्यंत उपयुक्त ठरेल. चला तर मग, जीएसटी नोंदणीशी संबंधित महत्त्वाच्या प्रक्रियांची सविस्तर माहिती आपण या लेखात पाहू या .

जीएसटी नोंदणी म्हणजे काय?

जीएसटी (वस्तू आणि सेवा कर) नोंदणी ही व्यवसायांना त्यांच्या आर्थिक व्यवहारांमध्ये कायदेशीर ओळख प्राप्त करण्याची प्रक्रिया आहे. ही नोंदणी केल्यावर व्यवसायाला जीएसटी क्रमांक (GSTIN) प्राप्त होतो, जो कर भरताना आणि फायनान्सशी संबंधित व्यवहार करताना उपयोगी ठरतो. जीएसटी प्रणाली भारतातील अप्रत्यक्ष करांचे केंद्रीकरण करते, ज्यामुळे करपद्धती अधिक सुटसुटीत आणि पारदर्शक झाली आहे.

जीएसटी नोंदणीचे फायदे:

जीएसटी नोंदणी केल्याने व्यवसायाला कायदेशीर मान्यता मिळते आणि व्यापारामध्ये अनेक फायदे होतात. खाली जीएसटी नोंदणीमुळे मिळणाऱ्या प्रमुख फायद्यांची यादी दिली आहे:

  1. कायदेशीर ओळख: जीएसटी नोंदणीमुळे तुमच्या व्यवसायाला कायदेशीर ओळख (GSTIN) मिळते, ज्यामुळे ग्राहक आणि पुरवठादारांमध्ये तुमच्या व्यवसायाबद्दल विश्वास निर्माण होतो. मोठ्या कंपन्यांशी व्यवहार करताना जीएसटी क्रमांक आवश्यक असतो.
  2. कर भरायला सुलभता:एकत्रित जीएसटी प्रणालीमुळे सर्व अप्रत्यक्ष करांचे केंद्रीकरण होते, ज्यामुळे वेगवेगळे कर भरण्याची गरज राहत नाही. जीएसटी अंतर्गत कर भरणे, रिटर्न्स भरणे, आणि ऑडिट प्रक्रिया ऑनलाइन आणि सोपी आहे.
  3. इनपुट टॅक्स क्रेडिट (ITC): जीएसटी नोंदणी असलेल्या व्यवसायांना त्यांच्या खरेदीवरील भरलेल्या कराचा इनपुट टॅक्स क्रेडिटचा लाभ मिळतो. यामुळे उत्पादनाच्या एकूण खर्चात घट होते.
  4. व्यवसाय विस्तारासाठी संधी: जीएसटी नोंदणीमुळे तुम्हाला आंतरराज्यीय व्यापार (Interstate Trade) करण्याची मुभा मिळते, ज्यामुळे तुमचा व्यवसाय स्थानिक मर्यादांपलीकडे वाढवता येतो.
  5. सरकारच्या योजना आणि लाभांचा उपयोग: जीएसटी नोंदणी केलेल्या व्यवसायांना सरकारकडून दिल्या जाणाऱ्या विविध सबसिडी आणि योजनांचा लाभ घेता येतो.
  6. प्रतिष्ठा आणि स्पर्धात्मकता वाढते: जीएसटी नोंदणी असलेल्या व्यवसायांना सरकारी व खाजगी मोठ्या प्रकल्पांसाठी टेंडरमध्ये भाग घेता येतो, ज्यामुळे व्यवसायाची प्रतिष्ठा आणि संधी दोन्ही वाढतात.
  7. दंड आणि कायदेशीर कारवाई टाळता येते: जीएसटी नोंदणी नसल्यास व्यवसायावर मोठ्या प्रमाणात दंड आणि कायदेशीर कारवाई होऊ शकते. नोंदणी करून हे टाळता येते.
  8. आंतरराष्ट्रीय व्यापार सुलभ होतो: जीएसटी नोंदणीमुळे आयात-निर्यात व्यवहार अधिक सुलभ होतात, तसेच आयईसी (Import Export Code) लिंकिंग प्रक्रिया जलद होते.
  9. व्यवसाय प्रक्रिया पारदर्शक होते: जीएसटी नोंदणीमुळे व्यवहारांची नोंद व्यवस्थित राहते, ज्यामुळे करपद्धती पारदर्शक राहते आणि तुमच्या ग्राहकांमध्ये विश्वास निर्माण होतो.
  10. लहान व्यवसायांसाठी सूट योजनांचा लाभ: जीएसटी अंतर्गत 40 लाख रुपयांपर्यंतच्या उलाढालीच्या व्यवसायांसाठी सूट उपलब्ध आहे, तर 1.5 कोटी रुपयांपर्यंतच्या व्यवसायांसाठी कंपोझिशन स्कीम अंतर्गत सुलभ करपद्धतीचा लाभ मिळतो.
नवीन GST नोंदणीसाठी कोणती कागदपत्रे आवश्यक आहेत?
नवीन GST नोंदणीसाठी कोणती कागदपत्रे आवश्यक आहेत?

जीएसटी नोंदणीसाठी आवश्यक कागदपत्रे

1. ओळख व पत्ता पुरावा (Identity and Address Proof)

  • आधार कार्ड
  • पॅन कार्ड (व्यक्ती किंवा कंपनीसाठी)
  • पासपोर्ट आकाराचा फोटो

2. व्यवसायाचे नोंदणी दस्तावेज (Business Registration Documents)

  • व्यवसाय नोंदणी प्रमाणपत्र (उदा. दुकान परवाना/ट्रेड लायसन्स)
  • कंपनी नोंदणी प्रमाणपत्र (Certificate of Incorporation – MOA/Articles of Association)
  • भागीदारी संस्थांसाठी करारनामा (Partnership Deed)

3. व्यवसाय ठिकाणाचा पुरावा (Proof of Business Place)

  • वीज बिल, पाणी बिल, टेलिफोन बिल किंवा गॅस कनेक्शन बिल (व्यवसाय ठिकाणाच्या नावावर)
  • भाडेपट्टा करारनामा (Rent Agreement)
  • मालकी हक्क प्रमाणपत्र (जमिनीचा सातबारा उतारा/प्रॉपर्टी टॅक्स रिसीट)

4. बँक खाते तपशील (Bank Account Details)

  • बँक स्टेटमेंट किंवा पासबुकची प्रत
  • रद्द केलेला धनादेश (Cancelled Cheque)

5. डिजिटल सिग्नेचर सर्टिफिकेट (Digital Signature Certificate – DSC)

  • कंपन्यांसाठी डिजिटल सिग्नेचर आवश्यक आहे.

6. अधिकृत व्यक्तीचे अधिकृत पत्र (Authorization Letter)

  • जर नोंदणी अन्य व्यक्तीद्वारे केली जात असेल तर अधिकृत पत्र आवश्यक आहे.

7. व्यवसाय श्रेणीसाठी विशिष्ट कागदपत्रे (Specific Documents as per Business Type)

  • उद्योग आधार प्रमाणपत्र (MSME प्रमाणपत्र)
  • आयात-निर्यात व्यवहारांसाठी आयईसी (Import Export Code)

8. व्यक्ती/संस्थेचे पत्ता व ओळख पुरावे (Individual/Entity-Specific Documents)

  • भागीदार, संचालक, किंवा मालकांचा पॅन कार्ड व आधार कार्ड
  • संस्थेच्या सर्व भागीदारांची नोंद (List of Partners)

9. व्यवसायाची आर्थिक उलाढाल दर्शवणारी कागदपत्रे (Turnover Proof)

  • गेल्या आर्थिक वर्षातील आर्थिक अहवाल किंवा उलाढाल संबंधित पुरावे (जर लागू असेल).
  • वरील सर्व कागदपत्रे PDF किंवा JPG स्वरूपात असणे आवश्यक आहे आणि ती ऑनलाइन पोर्टलवर अपलोड करावी लागतात. व्यवसायाच्या स्वरूपावर आधारित अतिरिक्त कागदपत्रांची आवश्यकता लागू शकते.

जीएसटी नोंदणी ऑनलाइन कशी करावी? (GST Registration Process)

जीएसटी नोंदणी प्रक्रिया संपूर्णतः ऑनलाइन आहे, जी GST पोर्टल (https://www.gst.gov.in/) वरून केली जाते. ही प्रक्रिया खालीलप्रमाणे आहे:

खाते तयार करणे (Create an Account):

  • GST पोर्टलवर जा (https://www.gst.gov.in/).
  • ‘Register Now’ वर क्लिक करा.
  • तुम्हाला Taxpayer पर्याय निवडून ‘New Registration’ फॉर्म भरावा लागेल.
    • मागितलेली माहिती भरा:
      • राज्य आणि जिल्हा निवडा.
      • व्यवसायाचे नाव (PAN प्रमाणे).
      • पॅन क्रमांक, ईमेल आयडी आणि मोबाईल क्रमांक भरा.
  • सबमिट केल्यानंतर मोबाईल आणि ईमेलवर OTP येईल.
  • OTP टाकून तुमचा Temporary Reference Number (TRN) जनरेट होईल.

TRN वापरून लॉगिन करा:

  • पोर्टलवर TRN वापरून लॉगिन करा.
  • तुम्हाला ‘My Saved Applications’ विभागात अर्ज दिसेल.
  • अर्ज उघडा आणि पुढील टप्प्यांमध्ये माहिती भरा.

अर्जामध्ये आवश्यक तपशील भरणे (Fill the Application):

जीएसटी नोंदणी अर्जामध्ये खालील तपशील भरावे लागतात:

  • व्यवसायाचे अधिकृत नाव आणि पत्ता.
  • व्यवसायाचा प्रकार (उदा. सेवा, उत्पादन, व्यापार).
  • पॅन कार्ड, आधार कार्ड, आणि संपर्क तपशील.

व्यवसायाचा पत्ता पुरावा:

  • मालकी असल्यास सातबारा उतारा किंवा कर बिल.
  • भाड्याने असल्यास भाडेकरार.
  1. बँक खाते तपशील:
    • बँक पासबुक किंवा रद्द केलेला धनादेश अपलोड करा.
  2. डिजिटल सिग्नेचर सर्टिफिकेट (DSC):
    • कंपन्यांसाठी डिजिटल सिग्नेचर अनिवार्य आहे.
    • व्यक्तींसाठी आधार OTP सिग्निंगचा उपयोग होतो.

वरील टप्प्यांमध्ये सांगितलेली कागदपत्रे स्कॅन करून अपलोड करा.

  • फॉर्ममध्ये भरलेल्या सर्व माहितीसोबत अपलोड केलेली कागदपत्रे पुन्हा तपासा.
  • फॉर्म डिजिटल सिग्नेचर किंवा आधार OTP वापरून सबमिट करा.

ARN प्राप्त करणे (Acknowledgment Reference Number):

  • सबमिट केल्यानंतर तुम्हाला ARN नंबर मिळतो, जो नोंदणीची स्थिती तपासण्यासाठी उपयोगी पडतो.
  • नोंदणी प्रक्रियेदरम्यान तुम्हाला कोणत्याही त्रुटीची माहिती ईमेल किंवा SMS द्वारे दिली जाईल.

. GSTIN प्राप्त करणे:सर्व तपशील आणि कागदपत्रे योग्य असल्यास 3-7 कार्यदिवसांत GSTIN (GST Identification Number) जारी केला जातो.

GST प्रमाणपत्र डाउनलोड करून सुरक्षित ठेवा.

  • व्यवसायाच्या स्वरूपानुसार काही अतिरिक्त कागदपत्रे लागू शकतात.
  • कोणत्याही समस्यांसाठी, तुम्ही GST पोर्टलवरील Helpdesk किंवा तुमच्या जवळच्या कर सल्लागाराची मदत घेऊ शकता.
  • जर तुम्हाला जीएसटी नोंदणीसाठी प्रक्रिया अधिक सुलभ हवी असेल, तर तुम्ही सीए (चार्टर्ड अकाउंटंट) किंवा जीएसटी कन्सल्टंटची मदत घेऊ शकता.

जीएसटी नोंदणी खर्च आणि सीएचे शुल्क:

जीएसटी नोंदणी प्रक्रिया ही ऑनलाइन आहे आणि जीएसटी पोर्टलवर नोंदणी करणे मोफत आहे. तथापि, जीएसटी नोंदणीसाठी काही अंशतः खर्च असू शकतो, जे सामान्यतः कागदपत्रे तयार करण्यासाठी आणि सल्लामसलतीसाठी लागू होतात.

1. जीएसटी नोंदणी खर्च (GST Registration Cost): ऑनलाइन नोंदणी मोफत आहे. तुम्ही स्वतः जीएसटी नोंदणी प्रक्रिया पार पाडू शकता, आणि या प्रक्रियेसाठी कोणतेही शुल्क नाही. कागदपत्रांची तयारी, बँक खात्याची माहिती, आणि इतर प्रक्रिया ऑनलाइन करताना तुमचा खर्च लागू होईल.

2. सीएचे शुल्क (Chartered Accountant Fee): काही व्यवसायी सीए (चार्टर्ड अकाउंटंट) किंवा जीएसटी कन्सल्टंट यांच्या सहाय्याने जीएसटी नोंदणी करतात. सीएचे शुल्क कागदपत्रांच्या जटिलतेनुसार आणि राज्यानुसार बदलू शकते. खाली सीएचे शुल्क संबंधित माहिती दिली आहे:

  • लहान व्यवसायासाठी: साधारणतः ₹1,500 ते ₹5,000 पर्यंतचे शुल्क असू शकते. यामध्ये तुम्हाला कागदपत्रे तयार करण्याची आणि अर्ज भरून देण्याची सेवा मिळू शकते.
  • मध्यम आणि मोठ्या व्यवसायासाठी: मोठ्या व्यवसायासाठी किंवा जास्त जटिल कागदपत्रांच्या बाबतीत शुल्क ₹7,000 ते ₹15,000 पर्यंत असू शकते.
    यामध्ये अधिक कागदपत्रांचे निरीक्षण, अर्ज तपासणी आणि प्रमाणपत्र जारी करणे यांचा समावेश असतो.

3. सीएच्या शुल्काची घटक (Factors Influencing CA Fees):

  • व्यवसायाचा प्रकार: व्यापारी, निर्माता, सेवा प्रदाता यांमध्ये शुल्क वेगळे असू शकतात.
  • कागदपत्रांची जटिलता: जर तुम्हाला अनेक शाखा, आंतरराज्यीय व्यापार, किंवा आयात-निर्यात व्यवसाय असतील, तर शुल्क जास्त होऊ शकते.
  • राज्य किंवा शहर: मोठ्या शहरांमध्ये (मुंबई, दिल्ली, बेंगळुरू इ.) सीएचे शुल्क जास्त असू शकते.

4. इतर खर्च:

  • डिजिटल सिग्नेचर सर्टिफिकेट (DSC): कंपन्यांसाठी डिजिटल सिग्नेचर घेणे आवश्यक आहे. त्याचे शुल्क साधारणतः ₹1,500 ते ₹3,000 असू शकते.
  • पॅन कार्ड (जर नव्याने बनवायचे असेल): ₹100 ते ₹500 पर्यंत खर्च होऊ शकतो.
माहिती आवडल्यास इतरांना पाठवा

Leave a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Scroll to Top