पॅन कार्ड हे आजच्या काळात एक अत्यंत महत्त्वाचे ओळखपत्र आहे. आर्थिक व्यवहार, कर रिटर्न्स, बँक खातं उघडणं, मोठे खरेदी व्यवहार, आणि सरकारी योजनांचा लाभ घेण्यासाठी पॅन कार्ड असणं आवश्यक आहे. पण पॅन कार्ड बनवताना योग्य कागदपत्रं असणं खूप गरजेचं आहे. पॅन कार्डसाठी कोणकोणती कागदपत्रं लागतात, त्यांची यादी आणि प्रत्येक कागदपत्राचा वापर जाणून घेण्यासाठी हा लेख आपल्यासाठी उपयोगी ठरेल.
पॅन कार्ड म्हणजे काय?
पॅन कार्ड, ज्याला Permanent Account Number म्हणून ओळखलं जातं, हे एक महत्त्वाचं ओळखपत्र आहे जे भारतातील प्रत्येक नागरिकासाठी महत्त्वाचं आहे, विशेषतः आर्थिक व्यवहारांसाठी. हे कार्ड १० अंकी अल्फान्यूमेरिक क्रमांक असलेलं एक ओळखपत्र असतं, जे आयकर विभागाद्वारे दिलं जातं. पॅन कार्डमुळे कर रिटर्न्स भरताना, आर्थिक व्यवहार करताना आणि विविध सरकारी कामांमध्ये सोयीस्करता मिळते.

पॅन कार्ड हे आर्थिक आणि कर विषयक ओळखपत्र म्हणून काम करतं. प्रत्येक नागरिकाला दिलं जाणारं हे युनिक क्रमांक असलेलं कार्ड बँकिंग, सरकारी योजनांचा लाभ घेणं, आणि कर रिटर्न दाखल करणं यांसारख्या कामांमध्ये अत्यंत आवश्यक ठरतं. पॅन कार्ड असल्याने व्यक्तीच्या आर्थिक व्यवहारांवर लक्ष ठेवता येतं, ज्यामुळे कर प्रणालीत पारदर्शकता राहते.
पॅन कार्डच्या १० अंकी अल्फान्यूमेरिक नंबरचे उपयोग
पॅन कार्डवरील १० अंकी अल्फान्यूमेरिक क्रमांक हे तुमच्या आर्थिक ओळखीसाठी अत्यंत महत्त्वाचं असतं. हा क्रमांक तुमच्या आर्थिक व्यवहारांमध्ये पारदर्शकता आणि कर प्रणालीतील नियमांचे पालन सुनिश्चित करण्यासाठी वापरला जातो. खाली पॅन क्रमांकाचे मुख्य उपयोग दिलेले आहेत:
- कर रिटर्न दाखल करणं
- पॅन कार्ड क्रमांकाशिवाय कर रिटर्न दाखल करता येत नाही. आयकर विभागाला करदात्याच्या उत्पन्नाची माहिती मिळवण्यासाठी आणि कराचे योग्य प्रमाण सुनिश्चित करण्यासाठी हा क्रमांक मदत करतो.
- बँक खातं उघडणं
कोणत्याही बँकेत नव्या खात्याच्या उघडणीसाठी पॅन कार्ड आवश्यक असतं. बँकेतील व्यवहारांमध्ये पारदर्शकता राहावी आणि करदायित्व सुनिश्चित करावं म्हणून हा क्रमांक वापरला जातो. - उच्च मूल्याचे आर्थिक व्यवहार
जर एखादा व्यवहार ५०,००० रुपयांपेक्षा अधिक रक्कमेचा असेल (जसे की बँकेतील जमा, स्थावर मालमत्तेची खरेदी-विक्री, वाहन खरेदी इ.), तर पॅन क्रमांक देणं अनिवार्य आहे. यामुळे मोठ्या आर्थिक व्यवहारांवर नियंत्रण ठेवता येतं. - म्युच्युअल फंड्स, शेअर्स आणि बाँड्स खरेदी
शेअर बाजारात गुंतवणूक करताना किंवा म्युच्युअल फंड्स खरेदी करताना पॅन क्रमांक आवश्यक असतो. हे ओळखण्यासाठी मदत करतं की कोणती व्यक्ती कोणत्या प्रमाणात गुंतवणूक करत आहे. - क्रेडिट कार्ड आणि कर्ज घेणं
बँक किंवा आर्थिक संस्था कर्ज देताना किंवा क्रेडिट कार्ड देताना अर्जदाराचा पॅन क्रमांक विचारते. यामुळे अर्जदाराच्या आर्थिक स्थितीची आणि कर इतिहासाची माहिती मिळवता येते. - फिक्स्ड डिपॉझिट (FD) वर कर लाभ मिळवणं
बँकेत फिक्स्ड डिपॉझिट करताना पॅन क्रमांक देणं गरजेचं आहे. विशेषतः, जर फिक्स्ड डिपॉझिटमधून मिळणारा व्याज उत्पन्न १०,००० रुपयांपेक्षा जास्त असेल तर TDS (Tax Deducted at Source) लावला जातो, आणि पॅनमुळे कमी दराने TDS लावता येतो. - प्रॉपर्टी खरेदी-विक्री
स्थावर मालमत्ता खरेदी किंवा विक्री करताना पॅन क्रमांक आवश्यक आहे. यामुळे मोठ्या व्यवहारांमध्ये पारदर्शकता राहते. - विदेश प्रवास आणि परकीय चलन खरेदी
विदेश प्रवासासाठी विमानतळावर परकीय चलन खरेदी करताना ५०,००० रुपयांपेक्षा जास्त रकमेच्या व्यवहारांसाठी पॅन कार्ड क्रमांक देणं अनिवार्य आहे.
पॅन कार्ड काढण्यासाठी लागणारी कागदपत्रे कोणते ?
ओळखपत्र (Proof of Identity) (कोणते हि एक )
आधार कार्ड / मतदार ओळखपत्र /ड्रायव्हिंग लायसन्स / पासपोर्टशाळा किंवा महाविद्यालयाचं ओळखपत्र (विद्यार्थ्यांसाठी)फोटो असलेले सरकारी ओळखपत्र
पत्ता पुरावा (Proof of Address) (कोणते हि एक )
आधार कार्ड /मतदार ओळखपत्र / पाणी, वीज किंवा टेलिफोन बिल (अलीकडील तीन महिन्यांतील) /बँक स्टेटमेंट किंवा पासबुक (अलीकडील तीन महिन्यांतील) /गॅस कनेक्शन बिल /ड्रायव्हिंग लायसन्स /पासपोर्ट / क्रेडिट कार्ड स्टेटमेंट (अलीकडील तीन महिन्यांतील)
जन्मतारखेचा पुरावा (Proof of Date of Birth) (कोणते हि एक )
जन्म प्रमाणपत्र / १०वीचा शाळा सोडल्याचा दाखला (school leaving certificate) / पासपोर्ट /ड्रायव्हिंग लायसन्स /आधार कार्ड / विवाह प्रमाणपत्र (government-issued marriage certificate)
पॅन कार्डसाठी ऑनलाइन अर्ज कसा करावा?
पॅन कार्डसाठी ऑनलाइन अर्ज करणं सोयीचं आणि वेळ वाचवणारं असतं. एनएसडीएल (NSDL) किंवा यूटीआयटीएसएल (UTIITSL) या अधिकृत पोर्टल्सद्वारे अर्ज करता येतो. खाली ऑनलाइन अर्ज कसा करावा याची माहिती दिली आहे.
- NSDL किंवा UTIITSL च्या अधिकृत वेबसाइटला भेट द्या.
- नवीन पॅन कार्डसाठी अर्ज करत असल्यास “Form 49A” निवडा.
- आपलं संपूर्ण नाव, जन्मतारीख, वडिलांचं नाव, पत्ता, मोबाइल क्रमांक आणि इतर माहिती फॉर्ममध्ये भरावी.
- ओळख, पत्ता आणि जन्मतारखेचे पुरावे म्हणून आवश्यक कागदपत्रं स्कॅन करून अपलोड करा.
- डिजिटल फोटो आणि स्वाक्षरी अपलोड करणं आवश्यक आहे. हे प्रमाणपत्र सत्यतेसाठी वापरलं जातं.
- ऑनलाइन अर्ज सादर करताना शुल्क भरणं आवश्यक असतं. हे नेट बँकिंग, डेबिट कार्ड किंवा क्रेडिट कार्डद्वारे भरता येतं.
- सर्व माहिती तपासल्यानंतर अर्ज सबमिट करा आणि प्राप्तीसाठी रसीद क्रमांक (Acknowledgment Number) जतन करा.
पॅन कार्डसाठी ऑफलाइन अर्ज कसा करावा?
ऑफलाइन अर्ज करण्यासाठी जवळच्या एनएसडीएल किंवा यूटीआय कार्यालयात जाऊन अर्ज करता येतो. खाली ऑफलाइन अर्जाची प्रक्रिया दिलेली आहे:
- पॅन कार्डसाठी फॉर्म ४९ए (Form 49A) जवळच्या एनएसडीएल किंवा यूटीआय कार्यालयातून मिळवा, किंवा ते त्यांच्या वेबसाइटवरून डाउनलोड करू शकता.
- फॉर्ममध्ये तुमचं पूर्ण नाव, जन्मतारीख, पत्ता, मोबाइल क्रमांक, ई-मेल आयडी इत्यादी माहिती भरावी.
- पत्त्याचा पुरावा, ओळखपत्र, आणि जन्मतारखेचा पुरावा म्हणून कागदपत्रं संलग्न करा.
- फॉर्ममध्ये पासपोर्ट आकाराचा फोटो लावा आणि फॉर्मवर स्वाक्षरी करा.
- पॅन कार्ड अर्जासाठी आवश्यक शुल्क कार्यालयात रोख स्वरूपात भरा किंवा संबंधित चलानाद्वारे भरण्याची सोय आहे.
- सर्व कागदपत्रं, फोटो, आणि शुल्कासह फॉर्म एनएसडीएल किंवा यूटीआय कार्यालयात जमा करा.
- अर्ज जमा केल्यावर पावती घ्या ,ज्यामध्ये अर्ज क्रमांक असतो. हा क्रमांक पुढील तपासणीसाठी उपयोगी ठरेल.
पॅन कार्ड हरवले असल्यास काय करावे ?
जर तुमचं पॅन कार्ड हरवलं असेल तर काळजी करण्याची गरज नाही. पॅन कार्डची पुनःप्राप्ती करण्यासाठी तुम्ही काही सोप्या पायऱ्या पूर्ण करू शकता. खाली या प्रक्रियेची सविस्तर माहिती दिली आहे:
१. त्वरित हरवलेलं कार्ड ब्लॉक करा:
पॅन कार्ड हरवल्यास त्याचा दुरुपयोग टाळण्यासाठी त्याची त्वरित नोंद करावी. तुमच्या जवळच्या पोलिस ठाण्यात हरवल्याची तक्रार नोंदवून एक तक्रार अर्ज तयार करून घ्या.पोलिसांनी दिलेली हरवलेली पावती भविष्यात कोणत्याही अडचणीसाठी सुरक्षित ठेवावी.
२. पॅन कार्डसाठी ‘डुप्लिकेट पॅन कार्ड’ मिळवण्याचा अर्ज करा:
- तुमच्या हरवलेल्या पॅन कार्डच्या जागी नवीन पॅन कार्ड मिळवण्यासाठी NSDL किंवा UTIITSL च्या अधिकृत वेबसाइटला भेट द्या.
- तिथे तुम्हाला ‘Request for Reprint of PAN Card’ किंवा ‘Duplicate PAN Card’ हा पर्याय निवडावा लागेल.
- फॉर्म ४९ए (Form 49A) भरून तुमची संपूर्ण माहिती द्यावी.
- नवीन पॅन कार्ड मिळवण्यासाठी काही शुल्क आकारलं जातं. तुम्ही डेबिट कार्ड, क्रेडिट कार्ड, नेट बँकिंग किंवा UPI द्वारे हे शुल्क ऑनलाइन भरू शकता.
- आधार कार्ड नंबर आणि पॅन कार्ड लिंक असेल, तर आधार OTP द्वारे तुमची पडताळणी पूर्ण करावी.
- OTP पडताळणी पूर्ण झाल्यावर अर्ज सबमिट करता येईल.
- अर्ज सादर केल्यानंतर काही दिवसांत डिजिटल स्वरूपातील (e-PAN) PDF फाईल ई-मेलवर पाठवली जाते.
- हे ई-पॅन तुमच्या ओळखीसाठी आणि तात्पुरत्या वापरासाठी योग्य आहे.
- पॅन कार्ड तयार झाल्यानंतर ते दिलेल्या पत्त्यावर पोस्टाद्वारे येईल. या प्रक्रियेस साधारणतः १५-२० दिवस लागू शकतात.
अश्या प्रकारे तुम्ही , हरवलेलं पॅन कार्ड पुन्हा मिळवू शकता.
हे हि वाचा !
आधार कार्ड ला पॅन कार्ड कसे लिंक करावे ?
ड्रायव्हिंग लायसन्स काढण्यासाठी असा करा ऑनलाईन अर्ज! apply online for Driving Licence!