ड्रायव्हिंग लायसन्स हे कोणत्याही वाहनचालकासाठी अत्यावश्यक अधिकृत दस्तावेज आहे. कोणतेही वाहन रस्त्यावर चालविण्याचा कायदेशीर अधिकार मिळविण्यासाठी तुम्हाला ड्रायव्हिंग लायसन्स आवश्यक असते. हे लायसन्स सरकारकडून जारी केले जाते, जे वाहनचालकाच्या कौशल्यांची आणि वाहन चालविण्याची पात्रता सिद्ध करते. भारतात, प्रत्येक वाहनचालकाने आपल्या नावावर वैध ड्रायव्हिंग लायसन्स असणे आवश्यक आहे, अन्यथा नियमांचे उल्लंघन झाल्यास दंड आकारला जाऊ शकतो.
ड्रायव्हिंग लायसन्स मिळवणे हे आजच्या युगात सोपे झाले आहे. ऑनलाईन अर्ज प्रक्रियेमुळे, लायसन्स मिळवणे जलद आणि सोयीचे झाले आहे. ड्रायव्हिंग लायसन्स असणे हे फक्त वाहन चालविण्याच्या अधिकृततेचा दस्तऐवज नसून, अनेक ठिकाणी ओळखपत्र म्हणून देखील वापरले जाते
ड्रायव्हिंग लायसन्स चे प्रकार:
ड्रायव्हिंग लायसन्सच्या विविध प्रकारांची आवश्यकता वाहन प्रकारांवर आधारित असते. मुख्यतः हे लायसन्स तीन प्रकारांमध्ये विभागले जातात:
1. लर्निंग लायसन्स (Learner’s Licence):
- हे तात्पुरते लायसन्स आहे, जे नवीन वाहनचालकांना मिळते. लर्निंग लायसन्स मिळाल्यानंतर 6 महिन्यांच्या कालावधीत वाहन चालवण्याचा सराव करता येतो. यावेळी वाहनाच्या पुढील आणि मागील बाजूस ‘L’ बोर्ड लावणे अनिवार्य असते.
- पात्रता: लर्निंग लायसन्स मिळवण्यासाठी वाहनचालकाचे वय किमान 18 वर्षे असावे.
2. परमनंट ड्रायव्हिंग लायसन्स (Permanent Driving Licence):
- लर्निंग लायसन्स घेतल्यानंतर 30 दिवसांनंतर आणि 6 महिन्यांच्या आत परमनंट ड्रायव्हिंग लायसन्ससाठी अर्ज करता येतो. हे लायसन्स मिळवण्यासाठी तुम्हाला वाहन चालविण्याची प्रॅक्टिकल चाचणी द्यावी लागते.
- यामध्ये तुम्हाला तुमच्या वाहन प्रकारानुसार (दोनचाकी, चारचाकी, व्यावसायिक वाहन) लायसन्स दिले जाते.
3. व्यावसायिक ड्रायव्हिंग लायसन्स (Commercial Driving Licence):
- जे लोक व्यावसायिक वाहन (ट्रक, बस, टॅक्सी) चालवतात त्यांना व्यावसायिक ड्रायव्हिंग लायसन्स आवश्यक असते. हे लायसन्स मिळवण्यासाठी अधिक कठीण परीक्षा आणि आरोग्य तपासणी केली जाते.
- पात्रता: व्यावसायिक वाहनासाठी लायसन्स मिळवण्यासाठी वाहनचालकाचे वय किमान 20 वर्षे असावे.
ड्रायव्हिंग लायसन्ससाठी वय मर्यादा किती (age limit for Driving Licence) :
- मोटारसायकल : 18 वर्षांचे वय पूर्ण झालेले असणे आवश्यक आहे.
- कार : 20 वर्षांचे वय पूर्ण झालेले असणे आवश्यक आहे.
- भारी वाहन (जसे की ट्रक, बस): 21 वर्षांचे वय पूर्ण झालेले असणे आवश्यक आहे
ड्रायव्हिंग लायसन्ससाठी वय मर्यादा का आवश्यक आहे?
ड्रायव्हिंग लायसन्ससाठी वयोग सीमा ठरवण्याचे मुख्य कारण सुरक्षा आहे. वयोगानुसार मानसिक आणि शारीरिक क्षमता बदलतात, ज्याचा वाहन चालवण्याच्या क्षमतेवर परिणाम होतो.
- मानसिक क्षमता: तरुणांमध्ये अजूनही मानसिक पक्वता होत असते, ज्यामुळे त्यांना जोखीम घेण्याची अधिक इच्छा असू शकते. तरुणांना वाहन चालवण्याचे अनुभव कमी असल्याने, त्यांना रस्त्यावरील परिस्थितीची पूर्ण जाणीव नसू शकते.
- शारीरिक क्षमता: वयोगानुसार दृष्टी, प्रतिक्रिया वेग आणि शारीरिक हालचालींची क्षमता बदलते. तरुणांमध्ये या क्षमता अधिक चांगल्या असतात, ज्यामुळे त्यांना वाहन चालवण्यात अधिक सहजता असते. या कारणांमुळे, ड्रायव्हिंग लायसन्ससाठी वय सीमा ठरवून, वाहन चालवण्याच्या सुरक्षेची काळजी घेतली जाते.
ऑनलाईन ड्रायव्हिंग लायसन्स अर्ज कसा करावा ?
1. सरकारी परिवहन विभागाच्या वेबसाइटला भेट द्या: तुम्ही Parivahan Sewa या परिवहन विभागाच्या अधिकृत वेबसाइटला भेट द्यावी. हे पोर्टल ड्रायव्हिंग लायसन्ससाठी सर्व ऑनलाईन सेवांसाठी आहे.
2. Driving Licence Services वर क्लिक करा: वेबसाईटच्या मुख्य पानावर Driving Licence Related Services हा पर्याय दिसेल. त्यावर क्लिक करा. त्यानंतर तुमच्या राज्याचे नाव निवडा, ज्या ठिकाणाहून तुम्हाला लायसन्स घ्यायचे आहे.
3. नवीन लायसन्ससाठी अर्ज निवडा: नवीन ड्रायव्हिंग लायसन्ससाठी अर्ज करायचा असल्यास New Learner’s Licence हा पर्याय निवडा. Learner’s Licence मिळवल्यानंतर, पक्क्या लायसन्ससाठी (Permanent Licence) अर्ज करू शकता.
4. आपली वैयक्तिक माहिती भरा: आता एक अर्ज फॉर्म तुमच्यासमोर येईल. त्यामध्ये तुमची संपूर्ण माहिती भरणे आवश्यक आहे. उदा. नाव, जन्मतारीख, पत्ता, मोबाईल नंबर, ईमेल आयडी इत्यादी. लक्षात ठेवा, माहिती योग्य आणि खरी असावी.
5. कागदपत्रे अपलोड करा: तुमचे आधार कार्ड, पॅन कार्ड, पासपोर्ट साइज फोटो आणि पत्त्याचा पुरावा यांसारखी कागदपत्रे स्कॅन करून अपलोड करा. आधार कार्ड, रेशन कार्ड, वीज बिल, पाणी बिल हे पत्त्याच्या पुराव्यासाठी मान्य आहेत.
6. शुल्क भरा: अर्ज पूर्ण केल्यानंतर, ऑनलाइन शुल्क भरावे लागते. तुम्ही डेबिट कार्ड, क्रेडिट कार्ड, नेट बँकिंगद्वारे हे शुल्क भरू शकता. Learner’s Licence साठी आणि Permanent Licence साठी शुल्क वेगळे असते. साधारणत: Learner’s Licence साठी ₹200 ते ₹300 आणि पक्क्या लायसन्ससाठी ₹500 ते ₹1000 या दरम्यान शुल्क असू शकते.
7. लायसन्स चाचणी बुक करा (Learner’s Licence साठी): Learner’s Licence साठी अर्ज केल्यानंतर, तुम्हाला जवळच्या RTO कार्यालयात चाचणीसाठी अपॉइंटमेंट घ्यावी लागेल. ऑनलाईन अपॉइंटमेंट बुकिंग करून RTO ला भेट द्या, तिथे तुमची टेस्ट होईल.
8. Permanent Licence साठी अर्ज करा: एकदा Learner’s Licence मिळाल्यानंतर, 30 दिवसांनी तुम्ही पक्क्या लायसन्ससाठी अर्ज करू शकता. परत Parivahan Sewa वर जाऊन Permanent Driving Licence साठी अर्ज भरा. Learner’s Licence प्रमाणेच येथेही आवश्यक माहिती भरा आणि कागदपत्रे अपलोड करा.
9. चाचणीसाठी अपॉइंटमेंट बुक करा: पक्क्या लायसन्ससाठी RTO चाचणी दिल्यानंतर तुम्हाला ड्रायव्हिंग लायसन्स मिळेल. चाचणी दरम्यान, तुम्हाला वाहन चालविण्याची क्षमता तपासली जाते.
10. लायसन्स मिळवा: एकदा तुमची चाचणी उत्तीर्ण झाली की, तुम्हाला काही दिवसांतच तुमचे ड्रायव्हिंग लायसन्स पोस्टाद्वारे तुमच्या पत्त्यावर पाठवले जाईल.
ऑफलाइन ड्रायव्हिंग लायसन्ससाठी अर्ज कसा करावा?
- तुमच्या जवळच्या प्रादेशिक परिवहन कार्यालयात (RTO) भेट द्या. तेथे तुम्हाला ड्रायव्हिंग लायसन्ससाठी अर्ज करण्याची संपूर्ण प्रक्रिया सांगितली जाईल.
- RTO कार्यालयात पोहोचल्यावर, फॉर्म 1 आणि फॉर्म 4 या आवश्यक अर्ज फॉर्मसाठी विनंती करा.
- फॉर्म 1 हे वैद्यकीय प्रमाणपत्र आहे, जे वैद्यकीय अधिकारी भरतील (जर तुमचे वय 50 वर्षांपेक्षा जास्त असेल तर).
- फॉर्म 4 हे Learner’s Licence साठी अर्ज करण्यासाठी लागणारे मुख्य फॉर्म आहे.
- फॉर्ममध्ये तुमची वैयक्तिक माहिती योग्य प्रकारे भरा. उदा. तुमचे पूर्ण नाव, जन्मतारीख, पत्ता, मोबाईल क्रमांक, वैद्यकीय तपशील (जर लागू असेल) इत्यादी.
- अर्जामध्ये चुकीची माहिती भरू नका, कारण ती नंतर तपासली जाईल.
- तुम्हाला आवश्यक कागदपत्रांची फोटोकॉपी जोडावी लागेल. कागदपत्रांमध्ये खालील गोष्टी आवश्यक आहेत:
- वयाचा पुरावा: आधार कार्ड, पॅन कार्ड, जन्म प्रमाणपत्र.
- पत्त्याचा पुरावा: रेशन कार्ड, आधार कार्ड, वीज बिल इ.
- पासपोर्ट साइज फोटो: 3-4 फोटो आवश्यक आहेत.
- वैद्यकीय प्रमाणपत्र (50 वर्षांपेक्षा जास्त वय असेल तर).
- Learner’s Licence साठी अर्ज करताना, तुम्हाला RTO कार्यालयात फी भरावी लागेल. फी साधारणत: ₹200 ते ₹300 असते. तुमच्या राज्यानुसार ही फी वेगळी असू शकते.
- शुल्क भरण्याचे पावती घ्या आणि ती जतन करा.
- Learner’s Licence साठी अर्ज केल्यानंतर, तुम्हाला एक चाचणी द्यावी लागेल. ही चाचणी तुमच्या ड्रायव्हिंगच्या नियमांबद्दल असते.
- चाचणीमध्ये विचारले जाणारे प्रश्न ट्राफिक नियम, चिन्हे आणि वाहन चालवण्याच्या साधारण नियमांवर आधारित असतात.
- चाचणी यशस्वीरीत्या पार केल्यास, तुम्हाला Learner’s Licence मिळेल.
- Learner’s Licence मिळाल्यानंतर, 30 दिवसांनी तुम्ही पक्क्या लायसन्ससाठी अर्ज करू शकता.
- Learner’s Licence नंतर पक्क्या लायसन्ससाठी आवश्यक फॉर्म RTO कार्यालयातून घ्या आणि भरा.
- पक्क्या लायसन्ससाठी अर्ज केल्यानंतर, तुम्हाला ड्रायव्हिंग टेस्ट द्यावी लागेल. ही टेस्ट तुमच्या वाहन चालवण्याच्या कौशल्यावर आधारित असते.
- ड्रायव्हिंग टेस्टमध्ये, तुम्हाला RTO अधिकाऱ्यांसमोर गाडी चालवून दाखवायची असते. त्यामध्ये तुम्हाला गाडी चालविण्याचे बेसिक कौशल्य, पार्किंग, स्टार्ट-स्टॉप, ट्रॅफिक सिग्नल्स आदी गोष्टी दाखवाव्या लागतात.
- ड्रायव्हिंग टेस्ट उत्तीर्ण झाल्यानंतर, काही दिवसांतच तुमचे पक्के ड्रायव्हिंग लायसन्स तुमच्या पत्त्यावर पोस्टाद्वारे पाठवले जाईल.
या लेखमधून Mahitia1.in टीमच्या लेखनातूनफॅटी ड्रायव्हिंग लायसन्स काढण्यासाठी असा करा ऑनलाईन अर्ज व आवश्यक लिंक विषयी माहिती देण्याचा पर्यन्त केला आहे तुम्हाला व्यतिरिक्त अजून काही माहिती हवी असल्यास तुम्ही आम्हाला कमेन्ट करून कळवू शकता व अश्याच अभ्यासपूर्ण महितीसाठी तुम्ही आमच्या What’s App group – शासकीय नोकरी & योजना ग्रुप – ( क्लिक करून ) जॉइन करू शकता. त्या ग्रुप च्या माध्यमातून आम्ही अश्याच नोकरी , शिक्षण, शासकीय योजना आणि सर्वांसाठी आरोग्य विषयावर लेख घेऊन येत असतो.
