आजच्या डिजिटल युगात ओळख आणि आर्थिक व्यवहारासाठी PAN (Permanent Account Number) कार्ड हे अत्यंत महत्त्वाचे डॉक्युमेंट आहे. याची गरज बँकिंग, इन्कम टॅक्स, गुंतवणूक, प्रॉपर्टी व्यवहार इत्यादी अनेक ठिकाणी भासते. या पार्श्वभूमीवर, भारत सरकारने PAN Card 2.0 ही नवीन सुधारित प्रणाली सुरू केली आहे, जी पारंपरिक PAN कार्ड प्रक्रियेला अधिक वेगवान, सोपी आणि सुरक्षित बनवते. या प्रणालीमधून अर्जदाराला e-PAN QR कोडसह मोफत ईमेलद्वारे प्राप्त होतो. या लेखात आपण PAN Card 2.0 म्हणजे काय, त्याची वैशिष्ट्ये, अर्ज प्रक्रिया, फायदे आणि इतर महत्वाची माहिती पाहणार आहोत.
PAN Card 2.0 म्हणजे काय?
पारंपरिक पद्धतीने PAN कार्ड मिळवण्यासाठी अनेक वेळा कागदपत्रे पाठवावी लागत होती, अर्जाचा प्रिंट घ्यावा लागत होता, आणि त्यानंतर बऱ्याच दिवसांनी कार्ड मिळायचं. पण आता भारत सरकारने PAN Card 2.0 नावाची सुधारित डिजिटल प्रणाली सुरू केली आहे, जी पारंपरिक प्रक्रियेपेक्षा अधिक वेगवान, सुरक्षित आणि कागद विरहित (paperless) आहे.
या नवीन प्रणालीअंतर्गत, e-PAN कार्ड फक्त काही मिनिटांत उपलब्ध होतं, आणि ते तुमच्या नोंदणीकृत ईमेल आयडीवर मोफत पाठवलं जातं. या कार्डावर QR कोड दिलेला असतो, ज्यामध्ये तुमचं नाव, फोटो, जन्मतारीख, सिग्नेचर यांची एनक्रिप्टेड माहिती असते. हे कार्ड तुमच्या आर्थिक ओळखीचा एक महत्त्वाचा भाग बनतं.
PAN Card 2.0 ची वैशिष्ट्ये:
- QR कोडसह e-PAN कार्ड:
नवीन e-PAN कार्डावर QR कोड दिलेला असतो, ज्यामुळे अधिकृत व्यक्ती स्कॅन करून लगेच तुमची खरी माहिती तपासू शकते. यामुळे बनावट कार्डांची शक्यता कमी होते. - फास्ट आणि पेपरलेस प्रक्रिया:
अर्ज करण्यासाठी कोणत्याही कागदपत्रांची हार्ड कॉपी पाठवण्याची गरज नाही. सगळं प्रोसेसिंग ऑनलाइन होते, तेही Aadhaar आधारित e-KYC द्वारे. - ईमेलवर मोफत डिलिव्हरी:
अर्ज यशस्वीरित्या पूर्ण केल्यावर, तुम्हाला PDF स्वरूपात e-PAN कार्ड तुमच्या ईमेलवर मोफत मिळतं. फिजिकल कॉपी हवी असल्यास नंतर वेगळं शुल्क भरून मागवता येतं. - सुरक्षित व डिजिटल प्रणाली:
संपूर्ण प्रक्रिया OTP आधारित आहे. त्यामुळे कोणतीही फसवणूक किंवा चुकीचा डेटा दिला जाऊ शकत नाही. QR कोडमुळे प्रत्येक कार्ड अधिकृतपणे पडताळलं जाऊ शकतं. - काही मिनिटांत कार्ड मिळवा:
जर तुमचं Aadhaar कार्ड आधीच अपडेट आणि व्हेरिफाईड असेल, तर instant e-PAN सेवा वापरून तुम्ही फक्त काही मिनिटांत PAN मिळवू शकता.
PAN Card 2.0 चे फायदे:
- पारंपरिक प्रक्रियेपेक्षा खूपच जलद. कोणत्याही ऑफलाइन कामांची गरज नाही.
- संपूर्ण प्रक्रिया डिजिटली पार पडते.
- कोणतंही शुल्क न भरता ई-पान PDF मिळतो.
- फक्त Aadhaar कार्ड वापरून अर्ज करता येतो.
- QR कोड आणि OTP द्वारे ओळख पडताळणीमुळे सुरक्षितता वाढते.
- आवश्यक असल्यास कार्डाची छापील प्रत कमी शुल्कात मागवता येते.
अर्ज कसा करावा? (NSDL आणि UTI द्वारे)
PAN Card 2.0 साठी अर्ज करण्याची प्रक्रिया आता पूर्णपणे ऑनलाइन आणि खूपच सुलभ झाली आहे. अर्जदारांना कोणत्याही सरकारी कार्यालयात रांगेत उभं राहण्याची गरज नाही, कारण घरबसल्या मोबाईल किंवा संगणकावरून अर्ज करता येतो. यासाठी सरकारने दोन अधिकृत पोर्टल्स उपलब्ध करून दिली आहेत – NSDL (Protean eGov) आणि UTIITSL. या दोन्ही पोर्टल्सवरून तुम्ही नवीन PAN कार्डसाठी अर्ज करू शकता, किंवा आधीच असलेल्या PAN कार्डमधील माहिती दुरुस्त करू शकता.
जर तुम्ही NSDL पोर्टल वापरत असाल, तर तुम्हाला सर्वप्रथम https://www.onlineservices.nsdl.com या अधिकृत वेबसाइटला भेट द्यावी लागेल. तेथे “Apply for New PAN” किंवा “Correction in PAN” असा पर्याय निवडावा. त्यानंतर Aadhaar आधारित e-KYC पद्धतीने तुम्ही फक्त तुमची मूलभूत माहिती, मोबाईल क्रमांक व ईमेल आयडी भरून, OTP द्वारे सत्यापन करू शकता. फोटो आणि सिग्नेचर अपलोड केल्यानंतर, ₹50 ते ₹107 एवढं शुल्क भरून अर्ज सबमिट करता येतो. अर्ज पूर्ण झाल्यानंतर, e-PAN कार्ड काही तासात तुमच्या ईमेलवर PDF स्वरूपात मिळते.
दुसरीकडे, जर तुम्ही UTIITSL पोर्टल वापरत असाल, तर https://www.pan.utiitsl.com या वेबसाइटवर जाऊन “Apply PAN Card” किंवा “Change PAN Data” या पर्यायांद्वारे अर्ज करता येतो. ही प्रक्रिया देखील NSDL प्रमाणेच आहे – Aadhaar आधारित KYC, माहिती भरणे, फोटो-सिग्नेचर अपलोड करणे आणि ऑनलाइन फी भरणे. अर्ज केल्यानंतर e-PAN थेट ईमेलवर मिळतो.
दोन्ही पोर्टल्सवर अर्ज करताना Aadhaar कार्ड असणे आवश्यक आहे आणि ते मोबाइल नंबरशी लिंक असले पाहिजे, कारण OTP द्वारेच संपूर्ण प्रक्रिया पूर्ण होते. ही नवी सुधारित प्रक्रिया वेळ, कागदपत्रं आणि श्रम वाचवत असून PAN कार्ड मिळवणं आता अधिक सोपं आणि जलद झालं आहे.
कोण अर्ज करू शकतो? (Eligibility):
PAN कार्ड आता केवळ आर्थिक व्यवहारापुरते मर्यादित राहिलेले नाही. खालील व्यक्ती सहज अर्ज करू शकतात:
| अर्जदार | पात्रता |
|---|---|
| सामान्य नागरिक | 18 वर्षांवरील कोणतीही भारतीय व्यक्ती |
| अल्पवयीन मुलांचे पालक | मुलांच्या वतीने अर्ज करू शकतात |
| NRI (परदेशात राहणारे भारतीय) | भारतात उत्पन्न असल्यास PAN आवश्यक |
| स्टुडंट्स / नोकरी शोधणारे | आर्थिक व्यवहारांसाठी लागतो |
| व्यावसायिक व कंपन्या | वेगळी अर्ज प्रक्रिया (Form 49A / 49AA) द्वारे PAN मिळवता येतो |
QR कोडचे फायदे:
- QR कोड स्कॅन केल्यावर संबंधित व्यक्तीची नाव, जन्मतारीख, पत्ता, PAN क्रमांक यांसारखी माहिती त्वरित व अचूकपणे मिळते. त्यामुळे माहिती पडताळणीसाठी वेळ वाचतो.
- PAN कार्डावरील QR कोड हे आयटी डिपार्टमेंटद्वारे डिजिटलरित्या स्वाक्षरीत असते. त्यामुळे बनावट PAN कार्ड ओळखणे शक्य होते आणि फसवणूक टाळता येते.
- UTI किंवा NSDL च्या अधिकृत अ‍ॅप किंवा स्कॅनरद्वारे QR कोड स्कॅन करून कार्डधारकाची माहिती लगेच पडताळता येते.
- बँका, फायनान्स कंपन्या, सरकारी कार्यालये किंवा KYC प्रक्रियेत QR कोड वापरल्यास प्रक्रिया जलद होते आणि मानवी चुका कमी होतात.
- QR कोडमुळे कागदपत्रांची डिजिटल पडताळणी शक्य होते, ज्यामुळे सरकारच्या डिजिटल इंडिया मोहिमेस मदत होते.
- काही ठिकाणी फक्त QR कोड स्कॅन करून अर्ज करता येतो किंवा पडताळणी होते, त्यामुळे प्रिंटेड डॉक्युमेंटची गरज कमी होते.
या लेखाच्या माध्यमातून Mahitia1.in टीमने पंतप्रधान मोफत शिलाई मशीन योजनेसाठी कोण पात्र आहे? व आवश्यक लिंक विषयी माहिती देण्याचा पर्यन्त केला आहे तुम्हाला या व्यतिरिक्त अजून काही माहिती हवी असल्यास तुम्ही आम्हाला कमेन्ट करून कळवू शकता व अश्याच अभ्यासपूर्ण महितीसाठी तुम्ही आमच्या What’s App group- शासकीय नोकरी & योजना ग्रुप – (लिंकवर क्लिक करून) जॉइन करू शकता. ग्रुप च्या माध्यमातून आम्ही अश्याच नोकरी, शिक्षण, शासकीय योजना आणि सर्वांसाठी आरोग्य विषयावर लेख घेऊन येत असतो.
