ड्रायव्हिंग लायसन्स हा कोणत्याही वाहनचालकासाठी अत्यावश्यक असा दस्तऐवज आहे. कोणतेही वाहन चालविण्यासाठी कायदेशीर मान्यता देणारा हा परवाना असतो. भारतातील नियमांनुसार, एकदा मिळालेला लायसन्स कायमचा नसतो; त्याची निश्चित वैधता असते, आणि त्यानंतर ते नूतनीकरण करणे गरजेचे असते. नूतनीकरण न केल्यास वाहतूक नियमांचे उल्लंघन होत असून, दंडाच्या स्वरूपात आर्थिक नुकसानही होऊ शकते. त्यामुळे वेळेत ड्रायव्हिंग लायसन्सचे नूतनीकरण करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. आजच्या डिजिटल युगात ही प्रक्रिया अधिक सोपी झाली असून, ऑनलाइन पद्धतीने देखील नूतनीकरण करणे शक्य झाले आहे.
ड्रायव्हिंग लायसन्स नूतनीकरणाची प्रक्रिया (driving license renewal)
लायसन्सचे नूतनीकरण करण्याची प्रक्रिया सरळ आहे, पण ती वेळेत आणि योग्य कागदपत्रांसह पूर्ण करणे गरजेचे आहे. लायसन्स नूतनीकरणासाठी तुम्ही दोन मार्ग वापरू शकता – एक ऑनलाइन पद्धत आणि दुसरी ऑफलाइन म्हणजे प्रत्यक्ष RTO (प्रादेशिक परिवहन कार्यालय) मध्ये जाऊन नूतनीकरण करण्याची पद्धत.
ऑनलाइन नूतनीकरण प्रक्रिया (online driving license renewal):
ऑनलाइन पद्धतीने ड्रायव्हिंग लायसन्सचे नूतनीकरण करणे खूप सोपे आणि सोयीचे आहे. या प्रक्रियेसाठी तुम्ही घरबसल्या अर्ज करू शकता आणि आवश्यक कागदपत्रे अपलोड करू शकता. यामुळे तुम्हाला RTO ऑफिसमध्ये प्रत्यक्ष जाण्याची आवश्यकता नसते, आणि वेळेची बचत होते. चला तर मग, या प्रक्रियेचे प्रत्येक टप्पे समजून घेऊया:
- सर्वप्रथम, तुम्हाला तुमच्या राज्याच्या परिवहन विभागाच्या अधिकृत वेबसाइटवर जावे लागेल. सर्व राज्यांसाठी स्वतंत्र वेबसाईट्स असतात. उदाहरणार्थ, महाराष्ट्रातील वाहन चालकांसाठी महापरिवहन ही वेबसाइट वापरता येईल.
- या वेबसाइटवर ‘ड्रायव्हिंग लायसन्स सेव्हा’ (Driving License Services) पर्यायावर क्लिक करा.
- ‘ड्रायव्हिंग लायसन्स नूतनीकरण’ हा पर्याय निवडा.
- तुम्हाला आता एक अर्ज फॉर्म दिसेल, ज्यामध्ये तुमची वैयक्तिक माहिती भरावी लागेल. यामध्ये तुमचे नाव, पत्ता, जन्मतारीख, लायसन्स क्रमांक, आणि इतर आवश्यक माहिती विचारली जाईल.
- जुने ड्रायव्हिंग लायसन्स (स्कॅन केलेले)
- ओळखपत्र (आधार कार्ड, पासपोर्ट, मतदार ओळखपत्र)
- पत्ता पुरावा (वीज बिल, बँक स्टेटमेंट, टेलिफोन बिल इ.)
- वैद्यकीय प्रमाणपत्र (जर वय ५० वर्षांपेक्षा जास्त असेल) तुमच्याकडे असलेली सर्व कागदपत्रे स्कॅन करून त्या वेबसाइटवर अपलोड करा.
- नूतनीकरण प्रक्रियेसाठी तुम्हाला शुल्क भरावे लागेल. प्रत्येक राज्यानुसार हे शुल्क वेगवेगळे असू शकते, परंतु सामान्यतः ते ₹२०० ते ₹४०० दरम्यान असते.
- ऑनलाइन पेमेंटसाठी नेटबँकिंग, डेबिट कार्ड, किंवा क्रेडिट कार्ड यांचा वापर करून तुम्ही ही फी भरू शकता.
- सर्व माहिती आणि कागदपत्रे व्यवस्थित भरून झाल्यानंतर, अर्ज सबमिट करा.
- यानंतर तुम्हाला एक अcknowledgment slip मिळेल, ज्यावर तुमच्या अर्जाचा क्रमांक असेल. हा क्रमांक तुमच्यासाठी महत्त्वाचा असेल, कारण त्याद्वारे तुम्ही अर्जाची स्थिती तपासू शकता.
- सर्व प्रक्रिया पूर्ण झाल्यानंतर, नूतनीकृत ड्रायव्हिंग लायसन्स तयार होईल आणि ते तुम्हाला पोस्टाने पाठवले जाईल किंवा तुम्ही वेबसाइटवरून ते डाउनलोड करू शकता.
- प्रक्रिया पूर्ण होण्यासाठी साधारणतः ७ ते १० कार्यदिवस लागतात.
ऑफलाइन नूतनीकरण प्रक्रिया (offline driving license renewal):
जर तुम्हाला ऑनलाइन प्रक्रियेत अडचण येत असेल किंवा तुम्हाला RTO ऑफिसमध्ये प्रत्यक्ष जाऊन नूतनीकरण करायचे असेल, तर ऑफलाइन प्रक्रिया तुमच्यासाठी उपयुक्त ठरू शकते. ही प्रक्रिया थोडी अधिक वेळखाऊ असली तरी, ती अगदी सोपी आहे. चला तर मग, ऑफलाइन नूतनीकरणाच्या सर्व टप्प्यांचे तपशील पाहूया.
- १. RTO ऑफिसला भेट द्या, सर्वप्रथम, तुम्हाला तुमच्या नजीकच्या प्रादेशिक परिवहन कार्यालयात (RTO) जावे लागेल. तिथे ड्रायव्हिंग लायसन्स नूतनीकरणासाठी एक अर्ज फॉर्म (Form 9) मिळवावा लागेल. हा फॉर्म RTO कार्यालयात उपलब्ध असतो.
- २. अर्ज फॉर्म भरावा,फॉर्म ९ व्यवस्थितपणे भरा. या फॉर्ममध्ये तुमची वैयक्तिक माहिती, जुने लायसन्स क्रमांक, नूतनीकरणाची कारणे आणि इतर तपशील विचारले जातात.
नूतनीकरणासाठी खालील कागदपत्रे सोबत ठेवा
- जुने ड्रायव्हिंग लायसन्स: हे नूतनीकरणासाठी अत्यावश्यक आहे.
- ओळखपत्राची प्रत: आधार कार्ड, पासपोर्ट, पॅन कार्ड, मतदार ओळखपत्र यापैकी कोणतेही एक.
- पत्ता पुरावा: वीज बिल, टेलिफोन बिल, बँक स्टेटमेंट, गॅस कनेक्शन बिल इत्यादी पत्ता पुरावा म्हणून देता येईल.
- वैद्यकीय प्रमाणपत्र (फॉर्म १ ए): जर तुमचे वय ५० वर्षांपेक्षा जास्त असेल, तर वैद्यकीय प्रमाणपत्र द्यावे लागते.
४. जर तुम्ही ५० वर्षांपेक्षा अधिक वयाचे असाल, तर RTO कार्यालयात वैद्यकीय तपासणी करणे बंधनकारक असते. वैद्यकीय प्रमाणपत्र (Form 1A) भरून डॉक्टरकडून सही घेणे आवश्यक असते.
५. नूतनीकरण प्रक्रियेसाठी संबंधित फी भरावी लागते. सर्वसाधारणपणे, ही फी ₹२०० ते ₹४०० दरम्यान असते. RTO कार्यालयात ही रक्कम कॅश किंवा डिमांड ड्राफ्टच्या स्वरूपात स्वीकारली जाते.
६.सर्व कागदपत्रे आणि फॉर्म्स RTO अधिकाऱ्याकडे जमा करावेत. अधिकारी त्यांची तपासणी करतात आणि कागदपत्रांची सत्यता पडताळतात.
7.सर्व कागदपत्रे आणि तपासण्या योग्य असल्यास, लायसन्स नूतनीकरणाचा अर्ज मंजूर केला जातो. साधारणतः ७ ते १० दिवसांत नूतनीकरण केलेले ड्रायव्हिंग लायसन्स तयार होते. नवीन लायसन्स पोस्टाने तुमच्या पत्त्यावर पाठवले जाते किंवा RTO कार्यालयातून तुम्ही ते प्रत्यक्ष घेऊ शकता.
ऑनलाइन नूतनीकरणासाठी आवश्यक कागदपत्रे:
ड्रायव्हिंग लायसन्स नूतनीकरण करताना खालील कागदपत्रे आवश्यक असतात:
- जुने ड्रायव्हिंग लायसन्स, जे वैधतेच्या कालावधीतील किंवा मुदत संपलेले असले तरी आवश्यक असते.
- ओळखपत्र ,आधार कार्ड, पासपोर्ट, मतदार ओळखपत्र यापैकी कोणतेही एक.
- पत्ता पुरावा, वीज बिल, टेलिफोन बिल, रेशन कार्ड, बँक पासबुक इ.
- जर वय ५० वर्षांपेक्षा जास्त असेल तर, वैद्यकीय तपासणी करणे आवश्यक आहे आणि प्रमाणपत्र सादर करणे अनिवार्य असते.
- नवीन अर्जासाठी पासपोर्ट साईज फोटोही आवश्यक असतो.
वैद्यकीय प्रमाणपत्राची गरज: वय ५० पेक्षा जास्त असल्यास, वैद्यकीय प्रमाणपत्र आवश्यक असते. हे प्रमाणपत्र कोणत्याही सरकारी वैद्यकीय अधिकारी किंवा प्रमाणित डॉक्टरकडून मिळवता येते. वैद्यकीय प्रमाणपत्रात तुमचे शारीरिक आरोग्य, दृष्टिक्षमता, आणि इतर महत्त्वाचे तपशील नोंदवले जातात. यामुळे तुम्ही सुरक्षितपणे वाहन चालवू शकता याची खात्री दिली जाते.
नूतनीकरणासाठी लागणारा कालावधी: ऑनलाइन पद्धतीने नूतनीकरण केल्यास, साधारणत: ७ ते १० कार्यदिवस लागतात. ऑफलाइन पद्धतीत कधी कधी १५ दिवसांपेक्षा जास्त वेळ लागू शकतो. तुम्हाला लायसन्स मिळेपर्यंत जुने लायसन्स वापरू शकता, पण ते वैध असावे लागेल.
ड्रायव्हिंग लायसन्सचे नूतनीकरण शुल्क:
ड्रायव्हिंग लायसन्सचे नूतनीकरण शुल्क हे आपल्या राज्यावर, लायसन्सच्या प्रकारावर आणि इतर काही घटकांवर अवलंबून असते.
- प्रत्येक राज्य सरकार आपले स्वतःचे शुल्क ठरवते.
- साधारणपणे, चारचाकी वाहनाचे लायसन्स नूतनीकरण करण्याचे शुल्क दोनचाकी वाहनाच्या लायसन्सच्या नूतनीकरण शुल्कापेक्षा जास्त असते.
- आपल्या राज्याच्या मोटार वाहन विभागाच्या वेबसाइटवर जाऊन आपण सध्याचे शुल्क जाणून घेऊ शकता.
- आपल्या जवळच्या आरटीओ कार्यालयात संपर्क करून आपण सटीक माहिती मिळवू शकता.
महाराष्ट्रात ड्रायव्हिंग लायसन्सचे नूतनीकरण: जर आपण महाराष्ट्रात राहता, तर आपण महाराष्ट्र सरकारच्या मोटार वाहन विभागाच्या वेबसाइटवर जाऊन सध्याचे शुल्क जाणून घेऊ शकता. लायसन्सची वैधता संपण्याच्या काही महिन्यांपूर्वी आपण नूतनीकरण करण्याची प्रक्रिया सुरू करावी. नूतनीकरणासाठी कोणती कागदपत्रे आवश्यक आहेत हे जाणून घेणे महत्त्वाचे आहे. अनेक राज्य सरकारांनी ऑनलाइन नूतनीकरणची सुविधा उपलब्ध करून दिली आहे.
या लेखमधून Mahitia1.in टीमच्या लेखनातूनफॅटी ड्रायव्हिंग लायसन्स रिन्यू करा,आता घर बसल्या व आवश्यक लिंक विषयी माहिती देण्याचा पर्यन्त केला आहे तुम्हाला व्यतिरिक्त अजून काही माहिती हवी असल्यास तुम्ही आम्हाला कमेन्ट करून कळवू शकता व अश्याच अभ्यासपूर्ण महितीसाठी तुम्ही आमच्या What’s App group – शासकीय नोकरी & योजना ग्रुप – ( क्लिक करून ) जॉइन करू शकता. त्या ग्रुप च्या माध्यमातून आम्ही अश्याच नोकरी , शिक्षण, शासकीय योजना आणि सर्वांसाठी आरोग्य विषयावर लेख घेऊन येत असतो.
