किसान क्रेडिट कार्डवर किती कर्ज मिळू शकते? संपूर्ण माहिती मराठीत!

शेतीसाठी लागणारा खर्च दिवसेंदिवस वाढत चालला आहे. बियाणं, खते, औषधे, पाणी, मजुरी आणि यंत्रसामग्री यासाठी वेळेवर पैसा नसेल, तर शेतकऱ्याला अडचणींचा सामना करावा लागतो. यासाठी सरकारने किसान क्रेडिट कार्ड (KCC) योजना सुरू केली, ज्याद्वारे शेतकऱ्यांना सहज आणि कमी व्याजदरात कर्ज मिळू शकतं. पण अनेकांना अजूनही प्रश्न असतो की, “या कार्डवर नेमकं किती कर्ज मिळू शकतं?” हा लेख तुमच्या याच शंकेचं निरसन करेल आणि किसान क्रेडिट कार्डशी संबंधित सर्व महत्त्वाची माहिती तुम्हाला देईल.

किसान क्रेडिट कार्ड म्हणजे काय?

किसान क्रेडिट कार्ड (KCC) ही केंद्र सरकारद्वारे सुरू केलेली एक महत्त्वाची योजना आहे, जी शेतकऱ्यांना कमी व्याजदरात आणि सहजरीत्या शेतीसाठी लागणारे कर्ज उपलब्ध करून देते. 1998 साली नाबार्डच्या शिफारसीनंतर ही योजना सुरू करण्यात आली होती. या कार्डाच्या माध्यमातून शेतकरी त्यांच्या शेतीशी संबंधित गरजा पूर्ण करण्यासाठी बँकेतून थेट कर्ज घेऊ शकतो. किसान क्रेडिट कार्ड हे एक प्रकारचे लघुकाळीन कर्ज कार्ड आहे, जे शेतकऱ्याला बँकेतून वेळोवेळी रक्कम काढण्यासाठी आणि परतफेड करण्यासाठी मुभा देते. हे कार्ड वापरून शेतकरी बियाणं, खते, औषधे, सिंचन, कीटकनाशके, मजुरी, तसेच शेतीशी निगडित अन्य खर्चांसाठी निधी मिळवू शकतो.

या योजनेचा उद्देश काय आहे?

किसान क्रेडिट कार्ड योजनेचा मुख्य उद्देश म्हणजे शेतकऱ्यांना त्यांच्या शेतीसाठी आवश्यक असणारा निधी वेळीच आणि सोप्या पद्धतीने उपलब्ध करून देणे. पारंपरिकपणे अनेक शेतकरी सावकारांकडून जास्त व्याजाने कर्ज घेतात आणि आर्थिक अडचणीत अडकतात. ही समस्या दूर करण्यासाठी आणि शेतकऱ्यांना औपचारिक बँकिंग प्रणालीशी जोडण्यासाठी ही योजना तयार करण्यात आली आहे. या योजनेच्या माध्यमातून शेतकऱ्यांना पीककर्ज, पशुपालन, मत्स्यपालन, बागायती शेतीसाठी निधी दिला जातो. तसेच ही योजना शेतकऱ्यांना आर्थिकदृष्ट्या सक्षम बनवून जाते.

किसान क्रेडिट कार्ड कोण तयार करू शकतो?

किसान क्रेडिट कार्ड घेण्यासाठी काही पात्रता निकष आहेत. 18 ते 75 वर्षे वयोगटातील भारतीय शेतकरी या योजनेसाठी अर्ज करू शकतात. जमीनधारक शेतकरी, भूमिहीन शेती करणारे शेतकरी, तसेच गटशेती करणाऱ्या गटांसाठीही ही योजना खुली आहे. याशिवाय, ज्या व्यक्ती पशुपालन, कुक्कुटपालन, मत्स्यपालन यासारख्या ग्रामीण उद्योगांमध्ये सक्रिय आहेत, ते सुद्धा या योजनेचा लाभ घेऊ शकतात. जर अर्ज करणारा शेतकरी वयोमर्यादेपलीकडे (75 वर्षांहून अधिक वयाचा) असेल, तर त्याच्या वतीने को-अप्लिकंट (उदा. वारसदार) आवश्यक असतो. यामुळे ही योजना सर्वसामान्य शेतकऱ्यांपासून ते लघु व सीमांत शेतकऱ्यांपर्यंत सर्वांसाठी उपयुक्त ठरते.

कर्ज किती मिळू शकतं?

किसान क्रेडिट कार्डच्या माध्यमातून मिळणाऱ्या कर्जाची रक्कम शेतकऱ्याच्या गरजेनुसार आणि शेतीच्या माहितीच्या आधारावर ठरवली जाते. हे कर्ज मुख्यतः बियाणं, खते, कीटकनाशके, मजुरी, सिंचन, यंत्रसामग्री यांसारख्या शेतीसाठी लागणाऱ्या गोष्टींसाठी वापरले जाते. शेतकऱ्याला पहिल्याच वर्षी जास्तीत जास्त ₹50,000 ते ₹1,00,000 पर्यंत कर्ज मिळू शकते. त्यानंतर, त्याची परतफेडीची सवय, वेळेवरचा व्यवहार, आणि त्याच्या शेतीचा विस्तार पाहून कर्जमर्यादा वाढवली जाऊ शकते.

जमिनीचे क्षेत्रफळ आणि पीक प्रकारावर आधारित कर्ज:

शेतकऱ्याला मिळणारे कर्ज मुख्यतः त्याच्याकडे असलेल्या जमिनीच्या क्षेत्रफळावर, त्या जमिनीवर घेतल्या जाणाऱ्या पिकाच्या प्रकारावर, आणि त्या पिकाच्या उत्पादन खर्चावर अवलंबून असते.
उदाहरणार्थ:

• जर एखाद्या शेतकऱ्याकडे 1 हेक्टर जमीन असेल आणि तो कापूस हे पीक घेत असेल, तर त्याच्या पीकाच्या सरासरी खर्चानुसार त्याला ₹40,000 ते ₹60,000 पर्यंत कर्ज मिळू शकते.
• जर तो साखर ऊस किंवा बागायती पीक घेत असेल, ज्यामध्ये खर्च जास्त आहे, तर त्याला प्रति हेक्टर ₹80,000 ते ₹1,20,000 पर्यंत कर्ज मिळू शकते.
• पीक प्रकारानुसार दरवर्षी नाबार्ड (NABARD) मार्फत “Scale of Finance” जाहीर केला जातो, ज्यावर बँका कर्जरक्कम निश्चित करतात.

याचा अर्थ, शेतीच्या उत्पादन खर्चाचा अंदाज, पाणी उपलब्धता, व शेती पद्धतीवरून कर्ज ठरवलं जातं. काही प्रकरणांमध्ये, पशुपालन किंवा मत्स्यपालन जोडले असल्यास अतिरिक्त कर्ज मिळू शकते.

कमाल मर्यादा (Maximum Limit):

सामान्यतः किसान क्रेडिट कार्ड अंतर्गत शेतकऱ्याला कमाल ₹3 लाख पर्यंतचे कर्ज मिळू शकते. परंतु ही मर्यादा बँक, शेतकऱ्याची पत (credit score), जमीनधारणा, कर्जाचा उद्देश यावर अवलंबून असते. काही खास प्रकरणांमध्ये, जसे की बहुपीक शेती, बागायती शेती, पशुपालन किंवा दुग्धव्यवसाय जोडलेले असतील, तर काही बँका ₹5 लाखांपर्यंत कर्ज देतात. जर शेतकरी योग्य कागदपत्रं सादर करतो, वेळेवर परतफेड करतो आणि शेताचे उत्पादन चांगले आहे, तर पुढील वर्षी त्याची कर्जमर्यादा वाढवली जाऊ शकते. बँका अनेकदा 5 वर्षांसाठी कर्ज मर्यादा निश्चित करतात, आणि त्यात प्रत्येक वर्षी थोडी वाढ होण्याची शक्यता असते (Annual Increment Plan).

किसान क्रेडिट कार्डवर व्याजदर व सबसिडीची माहिती

किसान क्रेडिट कार्डच्या माध्यमातून घेतल्या जाणाऱ्या कर्जावर बँकांनी ठरवलेला एक ठराविक व्याजदर असतो. सामान्यतः हे व्याजदर 7% दरम्यान असते. परंतु केंद्र सरकार आणि राज्य सरकारकडून शेतकऱ्यांना प्रोत्साहन म्हणून काही प्रमाणात व्याजावर अनुदान (Subsidy) दिले जाते.

वेळेवर परतफेड केल्यास, सरकार शेतकऱ्याला 3% पर्यंत व्याजावर सूट देते. यामुळे शेतकऱ्याला प्रत्यक्षात फक्त 4% व्याजदराने कर्ज परतफेड करावे लागते, जे इतर कोणत्याही कर्जाच्या तुलनेत खूपच स्वस्त आहे.

उदाहरणार्थ:

• जर शेतकऱ्याने ₹1 लाख कर्ज घेतले आणि तो ते वेळेत परतफेड करतो, तर त्याला केवळ ₹4,000 च्या आसपास व्याज द्यावे लागते.
• जर तो उशिरा परतफेड करतो, तर पूर्ण 7% व्याज आकारले जाते आणि अनुदान रद्द होते.

शासकीय अनुदान (Subsidy) ही थेट बँकेमार्फत शेतकऱ्याच्या खात्यावर जमा केली जाते किंवा व्याजात कपात केली जाते. ही योजना शेतकऱ्यांना वेळेवर परतफेडीसाठी प्रोत्साहित करते.

कर्ज फेडीचा कालावधी व परतफेड पद्धत

किसान क्रेडिट कार्डद्वारे घेतलेले कर्ज हे मुख्यतः पीक कर्ज असल्यामुळे त्याची फेड सामान्यतः 6 महिने ते 1 वर्ष या कालावधीत करावी लागते. परंतु काही प्रकरणांमध्ये, विशेषतः जर कर्जामध्ये पशुपालन किंवा यंत्रसामग्री खरेदी समाविष्ट असेल, तर फेडीचा कालावधी 3 वर्षांपर्यंत असू शकतो.

परतफेडीच्या पद्धती खालील प्रमाणे असतात:

1. एकरकमी परतफेड (Lump Sum Payment): पीक विक्रीनंतर शेतकरी एकाच वेळी पूर्ण कर्ज परत करू शकतो.
2. हप्त्यांमध्ये परतफेड (Installments): काही बँका किंवा सहकारी संस्था शेतकऱ्याला मासिक किंवा त्रैमासिक हप्त्यांमध्ये परतफेड करण्याची मुभा देतात.
3. फसवणूक टाळण्यासाठी बँकांमार्फत कर्जाचा वापर फक्त शेतीसाठीच होतो याकडे विशेष लक्ष दिलं जातं.

ऑफलाइन किसान क्रेडिट कार्ड कसे काढावे?

सर्वसामान्यपणे ग्रामीण भागातील बहुतांश शेतकरी अजूनही बँकेत जाऊन ऑफलाइन पद्धतीने अर्ज करण्यास प्राधान्य देतात. यासाठी शेतकऱ्याने आपल्या जवळच्या राष्ट्रीयकृत बँक, जिल्हा मध्यवर्ती सहकारी बँक, ग्रामीण बँक किंवा खाजगी बँकेच्या शाखेत जावे लागते. बँकेतून किसान क्रेडिट कार्डासाठीचा फॉर्म मिळवून तो व्यवस्थित भरावा लागतो. या फॉर्मसोबत काही आवश्यक कागदपत्रे – जसे की आधार कार्ड, 7/12 उतारा, पीक माहिती, पासपोर्ट साइज फोटो – जोडून बँकेत जमा करावी लागतात. त्यानंतर बँकेचे अधिकारी तुमची कागदपत्रे तपासतात, आणि पात्रतेनुसार कर्ज मर्यादा ठरवून KCC मंजूर करतात. काही बँका शेतकऱ्याला मुलाखतीस बोलावतात, तर काहींमध्ये थेट कागदपत्रांवरूनच प्रक्रिया पूर्ण केली जाते. मंजुरीनंतर शेतकऱ्याच्या नावाने एक कार्ड (ATM कार्डासारखे) तयार होऊन दिले जाते आणि ते बँक खात्याशी लिंक केलेले असते.

ऑनलाइन किसान क्रेडिट कार्ड कसे काढावे?

दुसरीकडे, जर शेतकरी PM-Kisan योजनेचा लाभार्थी असेल, तर तो ऑनलाइन अर्ज देखील करू शकतो. यासाठी त्याने https://pmkisan.gov.in या सरकारी वेबसाईटवर जावे. तिथे ‘Apply for KCC’ हा पर्याय निवडून, आधार क्रमांक, PM-Kisan ID, बँक तपशील, शेतीची माहिती अशा सर्व बाबी भराव्या लागतात. हा फॉर्म भरल्यानंतर तो अर्ज जवळच्या बँकेत सबमिट करावा लागतो. पुढील प्रक्रिया पुन्हा बँकेतूनच केली जाते.

ऑनलाइन प्रक्रिया जरी घरबसल्या करता येत असली, तरी अंतिम मंजुरीसाठी शेतकऱ्याला एकदातरी बँकेत जावेच लागते. म्हणूनच, ऑफलाइन व ऑनलाइन या दोन्ही प्रक्रिया एकमेकांच्या पूरक आहेत. KCC काढताना शेतकऱ्याच्या कर्ज परतफेड क्षमतेचा, जमीन क्षेत्रफळाचा व पीक पद्धतीचा अभ्यास केला जातो. बँक, शेतकऱ्याच्या गरजेनुसार योग्य मर्यादा ठरवते व कार्ड जारी करते.

आवश्यक कागदपत्रे (किसान क्रेडिट कार्डसाठी)

• ओळखपत्र
  • आधार कार्ड (अनिवार्य)
  • मतदार ओळखपत्र / पॅन कार्ड / ड्रायव्हिंग लायसन्स
• पत्त्याचा पुरावा
  • आधार कार्ड / विजेचं बिल / बँक पासबुकवरील पत्ता
• जमिनीचे कागदपत्रे
  • 7/12 उतारा (जमीनधारक असल्यास)
  • फेरफार नोंद (जमीन खरेदीची नोंद असल्यास)
• पीक व शेतीची माहिती
  • लागवडीचे क्षेत्र, पीक प्रकार, सिंचन सुविधा यांची माहिती
• बँक खाते तपशील
  • पासबुक झेरॉक्स किंवा बँक स्टेटमेंट
• पासपोर्ट साइज फोटो – २ नग

किसान क्रेडिट कार्डचे फायदे:

• शेतीसाठी कमी व्याजदराने कर्ज (वेळेवर परतफेड केल्यास 4% पर्यंत)
• कर्जासाठी पुन्हा अर्ज करण्याची गरज नाही, एकदाच घेतल्यावर पुनरावृत्तीची सुविधा
• बियाणे, खते, कीटकनाशके, मजुरी, सिंचनासाठी खर्च भागवता येतो
• पिकाच्या नुकसानीच्या वेळी तातडीने आर्थिक मदत मिळते
• पशुपालन, मत्स्यपालन यांसाठी सुद्धा वापरता येते
• बँकेचे ATM कार्डसारखे कार्ड मिळते, व्यवहार सुलभ होतो
• शासकीय योजनांशी जोडणी होते
  • उदा. PM-Kisan, PMFBY (पीक विमा योजना), इ.
• परतफेडीची लवचिक पद्धत – उत्पन्नानुसार हप्त्यांमध्ये किंवा पीक विक्रीनंतर

या लेखाच्या माध्यमातून  Mahitia1.in टीमने “किसान क्रेडिट कार्डवर किती कर्ज मिळू शकते? संपूर्ण माहिती मराठीत!” व आवश्यक लिंक विषयी माहिती देण्याचा पर्यन्त केला आहे तुम्हाला या व्यतिरिक्त अजून काही माहिती हवी असल्यास तुम्ही आम्हाला कमेन्ट करून कळवू शकता व अश्याच अभ्यासपूर्ण महितीसाठी तुम्ही आमच्या What’s App group- शासकीय नोकरी  – (लिंकवर क्लिक करून) जॉइन करू शकता.  ग्रुप च्या माध्यमातून आम्ही अश्याच नोकरी, शिक्षण, शासकीय योजना आणि सर्वांसाठी आरोग्य विषयावर लेख घेऊन येत असतो.

हे हि वाचा !

वडिलोपार्जित जमिनीचे बक्षीस पत्र करता येते का?

जमिनीचा मालकी हक्क सिद्ध करणारे हे महत्वाचे कागदपत्रे – तुम्हाला माहिती आहेत का?

तुम्हाला हवा आहे का ४९ मिनिटामध्ये लोन ? तर सरकारच्या पीएसबी 49 मिनिट कर्ज योजनेचा

पिवळे रेशन कार्ड नवीन नाव नोंदणी ऑनलाईन कशी करावी?