“तुम्ही कधी विचार केला आहे का की योग दिन फक्त आसनांचा सराव नाही, तर तो एक संपूर्ण समुदायाचा जागरूकतेचा आंदोलन आहे?”
21 जून 2025 रोजी येणाऱ्या आंतरराष्ट्रीय योग दिनाची थीम “शांतीसाठी योग” आपल्याला आठवण करून देते की खरी शक्ती आपल्या अंतर्मनातच दडलेली आहे. दरवर्षीप्रमाणे यंदाही जगभरातील लाखो लोक एकत्र येणार आहेत.
आंतरराष्ट्रीय योग दिन 2025 ची थीम आपल्याला शिकवते की अंतर्गत शांती हीच जागतिक शांततेची खरी पायाभूत गरज आहे. ही फक्त वैयक्तिक आरोग्याची गोष्ट नाही, तर सामूहिक चेतनेच्या विकासाचे प्रतीक आहे.
पण तुम्हाला माहिती आहे का की या थीमच्या मागे असे काय आहे जे जगातील नेत्यांनीही स्वीकारले आहे? तो रहस्य जो योगाला फक्त व्यायामापेक्षा वेगळा ठरवतो?
आंतरराष्ट्रीय योग दिन 2025 ची थीम – “योग आणि पर्यावरण समरसता” international yoga day theme 2025
थीमचा परिचय व महत्त्व
आंतरराष्ट्रीय योग दिन 2025 ची थीम “योग आणि पर्यावरण समरसता” आपल्या काळातील सर्वांत महत्त्वाच्या आव्हानांना संबोधित करते. ही थीम निवडण्यामागे सध्या सुरू असलेले हवामान बदल संकट आणि माणूस निसर्गापासून दूर जात असल्याची परिस्थिती हे मुख्य कारण आहे.
आपण सर्वजण जाणतो की आजच्या युगात आपण निसर्गापासून किती दूर गेलो आहोत. शहरीकरण, प्रदूषण आणि डिजिटल जीवनशैलीमुळे आपण आपल्या मुळांपासून दूर सरकलो आहोत. अशा वेळी “योग आणि पर्यावरण समरसता” ही थीम आपल्याला आठवण करून देते की योग हा केवळ शारीरिक व्यायाम नाही, तर निसर्गाशी संबंध प्रस्थापित करण्याचे एक प्रभावी साधन आहे.
या थीमचे महत्त्व यासाठीही अधिक आहे की 2025 पर्यंत संपूर्ण जग पॅरिस करारातील हवामान उद्दिष्टे पूर्ण करण्याचा प्रयत्न करत असेल. योगाच्या माध्यमातून आपण फक्त शरीर, मन आणि आत्मा यांच्यात संतुलन साधत नाही, तर पृथ्वीशी देखील एक नवे नाते निर्माण करतो.
पर्यावरण आणि योग यांचे संबंध
योग आणि निसर्ग यांचा संबंध हजारो वर्षांपासून आहे. आपल्या पूर्वजांनी योगाभ्यासासाठी नेहमीच निसर्गाच्या सान्निध्याचे स्थान निवडले – नदीकाठी, डोंगरांवर किंवा जंगलात.
जेव्हा आपण “सूर्यनमस्कार” करतो, तेव्हा आपण फक्त एक व्यायाम करत नाही, तर सूर्यप्रती कृतज्ञता व्यक्त करत असतो. “वृक्षासन” मध्ये आपण झाडासारखे स्थिर व मजबूत होण्याचा सराव करतो. योगातील अनेक आसने ही निसर्गातील घटक आणि प्राणी-पक्ष्यांपासून प्रेरित आहेत.
पर्यावरण संरक्षण आणि योग हे दोन्ही एकाच मूल्यांवर आधारित आहेत – संयम, अहिंसा आणि एकात्मता. जेव्हा आपण योग करतो, तेव्हा आपण आपल्या आजूबाजूच्या पर्यावरणाविषयी जागरूक होतो. हिच जागरूकता आपल्याला आपल्या ग्रहाची अधिक चांगली काळजी घेण्यासाठी प्रेरित करते.
योग आपल्याला शिकवतो की आपण सर्वजण एकमेकांशी जोडलेले आहोत. जेव्हा आपण निसर्गाला हानी पोहोचवतो, तेव्हा आपण स्वतःलाही हानी पोहोचवत असतो. म्हणूनच, 2025 ची ही थीम आपल्याला हे नाते पुन्हा दृढ करण्याचे आवाहन करते.
2025 च्या थीमची निवड प्रक्रिया
आंतरराष्ट्रीय योग दिनासाठी थीम निवडण्याची प्रक्रिया ही एक सखोल सल्लामसलत करणारी प्रक्रिया असते. संयुक्त राष्ट्र महासभेने जगातील विविध देशांचे प्रतिनिधी, योगतज्ज्ञ आणि पर्यावरणतज्ज्ञ यांच्याशी चर्चा केली.
योगाची जन्मभूमी असलेल्या भारताने “योग आणि पर्यावरण समरसता” ही थीम सुचवली. या विषयाला जागतिक आरोग्य संघटना (WHO) आणि संयुक्त राष्ट्र पर्यावरण कार्यक्रम (UNEP) सारख्या आंतरराष्ट्रीय संस्थांनी देखील पाठिंबा दिला.
या प्रक्रियेदरम्यान जगभरातील योग प्रशिक्षक आणि विद्यार्थ्यांकडूनही सूचना मागवण्यात आल्या. त्यांच्या अनुभवांनी या विषयाला अधिक समृद्ध बनवले.
ही थीम निवडण्याचे एक प्रमुख कारण हे होते की यामुळे संपूर्ण जगात वाढणाऱ्या पर्यावरणीय संकटाबाबत जनजागृती होईल. योगाच्या माध्यमातून लोक स्वतःच्या आरोग्याबरोबरच पृथ्वीच्या आरोग्याबाबतही जागरूक होतील.
मागील वर्षींच्या थीम्सशी तुलना
प्रत्येक वर्षी आंतरराष्ट्रीय योग दिनाची थीम खास असते. खालील तक्त्यात आपण पाहू शकतो की 2025 ची थीम पूर्वीच्या विषयांपेक्षा कशी वेगळी आहे:
| वर्ष | थीम | केंद्रबिंदू |
|---|---|---|
| 2022 | मानवतेसाठी योग | सामाजिक एकात्मता |
| 2023 | मानव कल्याणासाठी योग | वैयक्तिक आरोग्य |
| 2024 | योगातून शांततेकडे | मानसिक शांतता |
| 2025 | योग आणि पर्यावरण समरसता | पर्यावरण संरक्षण |
पूर्वीच्या थीम्स मुख्यतः वैयक्तिक आणि सामाजिक पैलूंवर लक्ष केंद्रित करत होत्या, तर 2025 ची थीम पहिल्यांदाच पर्यावरणावर लक्ष केंद्रित करते.
हे बदल दर्शवते की योगाविषयी आपली समज कशी विकसित होत आहे.
2024 मध्ये “योगातून शांततेकडे” या विषयाने अंतर्गत शांततेवर भर दिला होता, तर 2025 ची थीम आपल्याला शिकवते की खरी शांतता तेव्हाच शक्य आहे जेव्हा आपण पर्यावरणाशी समरसतेत राहतो.
या नव्या विषयासोबत, आंतरराष्ट्रीय योग दिन फक्त वैयक्तिक आरोग्याचा उत्सव राहिलेला नाही, तर तो पृथ्वीच्या आरोग्यासाठी एक जागतिक चळवळ बनला आहे.
